Ekonomi, Turizm ve Geleceğimiz 

20. yy. son çeyreğinde şekillenen yeni Dünya vizyonu ekonomi temelleri üzerinde oturmaktadır. Temel amacı da aslında rakipsiz gibi algılanan kapitalist sistemin dezavantajlarının ortadan kaldırılmasına yönelik yeni bir açılımdır.

       Ekonomi denince Kıbrıs gibi bir ada ülkesinde yapabileceğimiz faaliyetlerin sınırlı oluşu hem yapılan araştırmalar hem de ortak aklın ulaştığı bir sonuçtur. Kıbrıs’ta ki yeni dönemin bizlere getirdiği en önemli kavram “sürat”tır.Aslında tüm Dünya’nın ulaştırma ve teknoloji sektörlerindeki gelişmelerden dolayı yakaladığı süratten bahsedilmektedir. Göz ardı edemeyeceğimiz çok ciddi bir yatırım süratinden söz etmemiz mümkündür. Toplamda yükselen milli gelirin yurttaşlar arasında yaygınlaştırılması ve mümkün olacak en eşit seviyelerde dengelenmesi beklentisi vardır. Ancak bunun doğru bir şekilde yapılması ekonomik faaliyetlerin altına her kesimin eşit bir şekilde ellerini koyması ile mümkün olacağı da bir gerçekliktir.Turizm faaliyetlerini aslında her insan etkilemektedir.Cumhurbaşkanından en kötü seviyede ki insana kadar…İnsanlarımızın kötü davranışları turistleri kaçırabilir, iyi davranışları da onların ülkemizi sevip ülkemize daha çok gelmelerini sağlar.Hükümet kadrolarından Cumhurbaşkanına kadar her kesimin söylediği, yaptığı her şeyin turizmle ilgisi olduğunu kabullenmemiz gerekir. Tüm bu kesimlerin de turizm sektöründe söz sahibi konumunda ki  kesimler kadar bu ülkenin turizminin, ekonomisinin gelişmesinde yetki ve sorumlulukları vardır. Dünyada en hızlı gelişen ve büyüyen sektörlerin başında yer almaktadır. Sınırlar ortadan  kalktıkça  dünya daha da küçülmeye başlamış ve insanlar daha uzak mesafelere seyahat etme eğilimine girmiştir. Bunun başlıca nedenleri; harcanabilir kişisel gelirlerden turizme ve tatile ayrılan payın artması, ulaşım ve iletişim teknolojisindeki hızlı gelişme ve insanların şimdiye kadar görmedikleri ve merak ettikleri yeni bölgeleri ziyaret etme isteğidir. Turizm,çok çeşitli yapısı sonucu bir yandan tipik turistik faaliyet olarak adlandırılan konaklama, planlama, gezi organizasyonu ve satışı gibi faaliyetleri, öte yandan yalnızca turistlerin tüketimine bağlı olmayan, ancak onlar tarafından da kullanılan ulaşım, oto kiralama gibi faaliyetleri  kapsamaktadır. Turizm, bugün dünya gayrisafi hasılasının önemli bölümünü oluşturan bir sektör konumundadır. Tüm dünyadaki ekonomik duraklamaya karşın büyümesini devam ettirmekte olan bu dinamik sektör, diğer sektörlerin de motor gücü olarak işlev görmektedir. Turizm, milli gelire olan katkısı yanında, sağladığı döviz geliri ile ödemeler dengesi açığının kapanmasında da önemli rol oynamaktadır. Geniş kitlelere  iş imkanı sağlamasının bir sonucu olarak istihdamın en yoğun olduğu sektörlerden biri olma avantajına sahip olan sektör, aynı zamanda ülke için etkin bir pazarlama ve reklam aracı olma özelliğini de sürdürmektedir. 

Dünya pazarında ortaya çıkan değişimlere ve yeni beklentilere her yönüyle cevap verebilecek  bir potansiyele sahip olan ülkemizde, 1980'li yıllardan itibaren alınan tedbirler, sağlanan teşvikler ve uygulanan politikalar ile çok sayıda turistik tesis inşa edilmiş, değişen tüketici taleplerine cevap verecek alt yapı oluşturulmuştur.Bu çalışma ile, Dünya'da, Avrupa Birliği'nde ve Türkiye'de sektörün durumu incelenerek, turizmin ekonomi içindeki yerini ve turizm sektörünün geliştirilmesine  yönelik  politika ve uygulamalar sonucu sektöründe meydana gelen gelişmeleri ortaya koymak amaçlanmıştır. Turizm sektörü, dünyada en hızlı gelişen ve büyüyen sektörlerin başında yer almaktadır. Turizm hareketleri Dünya’da hızla gelişme gösterirken, Türkiye de gerek ekonomik politikaları kapsamında ve gerekse mikro bazda sektörde çok hızlı bir büyüme göstermiştir. Turistik amaçlı yatırımlardaki artış, milli gelir içinde turizmin payının yükselişi, hizmet sektöründe öncelikli istihdam  alanı haline dönüşmesi, ödemeler dengesine olumlu katkısı ve yabancı sermayeyi ülkeye çekmesi sektörün önemini açıkça göstermektedir. 

             İhracat ağırlıklı büyüme modelimizde ve dünya ekonomisiyle bütünleşme çabalarında potansiyeli   yüksek  olan  sektör, uluslararası pazarlarda rekabet gücünü kanıtlamış ve son 20-25 yıl içinde dünya ortalamasının üzerinde büyüme  performansı göstermiştir. Türkiye'ye yönelik yabancı talebinin dünya ortalamasının üstünde olduğu 1980 sonrası Türk turizmi için bir dönüm noktası olmuştur. Turizmin lokomotif görevi üstlenerek kalkınmada oynadığı rol, devlet politikalarının belirlenmesinde göz ardı edilmemiştir. Yasal düzenlemeler yapılarak teşvik kanunları çıkartılmış, vergi ve gümrük muafiyetleri özel döviz tahsisleri verilmiştir. Bu önlemlerle büyük gelişmeler sağlanmış, bu gelişmede yatırımlara verilen  ağırlığın ve bu yatırımlar sonucu ortaya çıkan tesislerdeki yatak kapasitesinin önemli payı olmuştur.   

TURİZMİN EKONOMİDEKİ YERİ

Gelirleri ve GSMH içindeki Payı   

 Türkiye'de aktif özellikle 1980'li yıllardan itibaren önemli bir gelişme göstermiş olan dış turizm ve ülke ekonomisine büyük oranda katkı sağlayan gelir kaynaklarından biri durumuna gelmiştir.

Gelirlerin Ödemeler Dengesi ve İhracata Etkisi  

Gelirlerinin dış ticaret açığını kapatma oranı yıllar itibariyle dalgalanmalar gösterse de, genellikle  1996-2000 yılları arasında 30-38 aralığında gerçekleşmiştir. 2001 yılında ise dış ticaret açığındaki büyük daralma sonucu % 86,8'e çıkmış, takip eden iki yılda ise dış ticaret açığındaki yükselme ile birlikte yine düşüş göstermiş 2003 yılında % 44,3 olarak gerçekleşmiştir. 

Teşvik Belgeli  Yatırımlar 

      Herhangi bir sektördeki yatırım eğilimini göstermesi açısından yatırım teşvik belgeleri önemli bir gösterge olarak kabul edilmektedir. Teşvik belgelerinin bölgesel dağılımında Ege, Akdeniz ve Marmara  bölgeleri ilk üç sırayı almaktadırlar. Bunun başlıca sebebi; tarihi eserlerin  yoğunluğunun yanısıra deniz, güneş ve kum üçlüsünün   büyük rolü vardır.

Yatırımlar da Yabancı Sermaye 

      Yabancı sermaye izinleri yıllar geçtikçe düşmektedir.

Seyahat Acentaları  

    Konaklama tesislerinin kapasitesine paralel olarak seyahat acentaları sayısında da artış olmuştur.

Turistlerin  Geliş Nedenleri 

      Türkiye'ye  gelen  turistlerin  % 46,4'lük gibi büyük bir bölümü tatil amaçlı gelmektedir.  
  

TURİZM KREDİLERİ

     Turizm kredileri öncelikle kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerinde yapılacak yatırımlara tahsis edilir. T.C. Turizm Bankası Anonim Şirketi kültür ve turizm koruma ve gelişim bölgeleri ve turizm merkezlerindeki belgeli yatırımlara tahsis edilmek üzere, yabancı kaynaklardan döviz kredileri alabilir. Bu kredilerin temininde; Hazine tarafından sağlanan krediler için kabul edilen şartlar aynen uygulanır ve bu kredilerin tahsisi ve geri ödenmesi ile ilgili genel esaslar, Maliye Bakanlığı, Bakanlık ve Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca, müştereken düzenlenir.Turizm kredileri, alanları ve merkezlerindeki yatırımlara tahsis edilen ihtisas kredileridir. Kredilerin  toplam banka kredileri içindeki  payı 1989 yılında % 1,69 olarak gerçekleşirken, izleyen yıllarda düşüş göstermiş ve 2002 yılında % 0,13 ile en düşük oranı görmüştür. 2002 yılında kullandırılan 63,8 trilyonluk kredini bankalar sağlamıştır.Vakıfbank da sektörü nakdi ve gayrinakdi kredileri ile destekleyen bankalardan biridir.2003 yılında krediler Vakıfbank'ın toplam kredilerinin % 0,42'sini oluştururken 2004 yılının ilk çeyreğinde kredilerinin ağırlığı %0,55'eyükselmiştir. 
 

SEKTÖRE İLİŞKİN BEKLENTİLER

       2020 yılına yönelik tahminlerde ise uluslararası Turizm hareketlerine katılan kişi sayısının 1.6 milyara ve Turizm gelirlerinin de 2 trilyon dolara ulaşması beklenmekte,  yükselen refah düzeyine paralel olarak, seyahate ayrılan gelirin ve ulaşım olanaklarının artması ile büyüyen Turizm pastasından en yüksek payı almak için turist çeken ülkeler arasındaki rekabetin artacağı öngörülmektedir. 

     Dünya Turizm Örgütü'nün (WTO) Türkiye'ye ilişkin yaptığı tahminlere göre, Türkiye 2010 yılında 17,1 ve 2020 yılında da 27 milyon turist çekecek,  Turizm geliri ve turist sayısı arasındaki oran aynı düzeyini korursa Türkiye 2010 yılında 12,5 ve 2020 yılında da 19,8 milyar dolar Turizm geliri elde edebilecektir.  

Turizm sektörü, turistlerin yaptığı harcamalarla iç piyasayı canlandırmakta olup, Turizm'den elde edilen gelirin ortalama olarak % 27'si turlara, % 23'ü konaklama tesislerine, % 10'u restoran-cafelere, % 10'u giyim-ayakkabı firmalarına, % 10'u hediyelik eşya, kuyumcu, halı- kilim firmalarına, geri kalanı da tütün, eğlence-kültür, oto kiralama vb. hizmetleri sağlayanlara kalmaktadır.  Turizm Sektörünün gelir yaratmanın yanı sıra istihdam yaratma hususunda da son derece önemli bir fonksiyonu olduğu belirtmemiz gerekir.