Türkiye’de KOBİ-Banka İlişkisi 

Son yıllarda yaşanan gelişmeler bankaların KOBİ’lere yönelik çalışmalarını arttırdığını göstermektedir. Bankacılık sektöründe yaşanan rekabet ile birlikte büyüme potansiyeline sahip KOBİ’ler bankaların ilgi odağı konumuna gelmiştir. Yabancı sermayeli bankaların ülkemiz piyasasındaki etkinliği ve payı arttıkça rekabet koşulları doğrultusunda piyasa paylarının büyütmek isteyen bankaların KOBİ’ler ile mevcut ilişkilerini arttırmaya çalıştıkları gözlemlenmektedir. 

Yaşanan gelişmeler sonucunda sektörde “KOBİ Bankacılığı” adı altında yeni bir oluşumun söz konusu olduğu söylenebilir. Geçmişte kredi ilişkisine girmekten çekindikleri KOBİ’leri içinde bulunduğumuz dönemde önemli bir müşteri sınıfı olarak gören bankaların ilgili kesim için hazırladıkları ürün paketleri ve pazarlama stratejileri ile pazar paylarını arttırmaya çalıştıkları gözlenmektedir. Bankaların KOBİ’ler için hazırladıkları ürün paketleri aracılığıyla işletmeler ile uzun ve istikrarlı bir ilişki kurmaya çalışarak uzun dönemde bu ilişkiden kar elde etmeyi amaçladıkları söylenebilir. Finansman maliyeti açısından bankalar arasında yaşanan rekabet ile KOBİ’ler kendisine minimum maliyet sağlayacak kurumları tercih eder konuma gelmiştir. Kaliteli hizmet anlayışı ve süreçlerin en kısa zamanda sonuçlanması işletmelerin çalışacakları bankaları tercih etmesinin önemli nedenleri arasında bulunmaktadır. Bankalar bugünkü yaklaşımlarıyla KOBİ’lere her açıdan destek olmayı tercih eden bir iş ortağı gibi hareket ederek, izledikleri politikalarla küçük işletmelere önem verildiği hususunu özellikle yansıtmaktadırlar. 

Bankaların KOBİ’lere yönelik ürün sınıflaması yaptığı, ürün tanıtımları şubelerde bulunan uzman personel ile birlikte bankalar tarafından KOBİ’lere özel hazırlanan internet siteleri üzerinden müşterilerine sunduğu gözlemlenmektedir. Çapraz satış olanakları bankaların işletmelerden elde ettiği karı ve faydayı arttırmaktadır. 

KOBİ-banka ilişkileri, KOBİ’lerin bankalar aracılığı ile sağlamış olduğu kredi miktarının toplam krediler içindeki payı üzerinden incelendiğinde, ekonomik koşullar doğrultusunda kullandırılan kredi miktarının değiştiği gözlemlenmiştir. KOBİ kredilerindeki artış, 2009 yılı itibariyle kendisini tüm dünyada gösteren küresel ekonomik kriz ile birlikte sona ermiştir. Talepte meydana gelen azalış ile birlikte yaşanan daralmanın yansımaları KOBİ tanımına giren firmaları etkilemiş, bankalar tarafından kullandırılan kredilerde azalmaya neden olmuştur. 

Tablo: Türlerine Göre Kredi Dağılımı (Milyon TL) 

Kaynak: BDDK, Finansal Piyasalar Raporu, 2009/12, s.64. 

2009 yılı içerisinde KOBİ kredilerinin toplam krediler içindeki payının % 21,4 olduğu görülmektedir. Tablo incelendiğinde küresel ekonomik krizin KOBİ tanımına giren işletmeleri kullandırılan krediler açısından da etkilediği görülmektedir. 2008 yılına göre kurumsal ve bireysel nitelikteki krediler artışını sürdürürken, KOBİ kredilerinde 2008 yılına göre % 1,2 oranında azalış yaşandığı görülmektedir. Bu noktada bankaların kriz dönemlerinde KOBİ’lere karşı daha temkinli davrandıkları sonucuna varmak mümkündür.

2009 yılı sonu itibariyle ekonomik krizin etkilerinin yavaş yavaş azalmaya başladığı görülmekte, iç ve dış piyasalardaki talep artışı bunu desteklemektedir 

Nitekim KOBİ kredilerinin takibe intikal oranı 2009 yılı dördüncü çeyreğinde bir önceki döneme göre değişmeyerek % 7,6 düzeyinde kalmıştır. Kriz etkisinin en çok hissedildiği 2008 yılının ikinci yarısı ve 2009 yılı içerisinde % 3,8 seviyelerinden % 7,6’ya yükselen KOBİ kredileri takibe dönüşüm oranı, KOBİ’lerin krizlere karşı olan kırılganlıklarının yüksek olduğu tezini desteklemekte, bir anlamda bankaların kriz dönemlerinde     KOBİ’lere     kullandırdıkları     kredilerde     azalmanın     nedenini açıklamaktadır.

Türkiye’de   Faaliyet   Gösteren   Bankaların   KOBİ’lere   Sağladıkları Hizmetler 

Bankaların KOBİ’lere olan ilgisi her geçen gün artmakta, hazırlanan ürün paketleriyle KOBİ’lerin ilgisi arttırılmaya çalışılmaktadır. Bankalar, izledikleri politikalar doğrultusunda KOBİ’lere yalnızca finansal destek sağlamamakta, müşteri ilişkileri stratejileri ile her anlamda destek ve danışmanlık hizmeti vermektedir. Uzun vadede, karşılıklı güvene dayanan, kalıcı bir müşteri sadakati yaratacak ilişkiler içine girmek, ürün farklılaştırmasına giderek talep yaratacak ürünlerin sınıflandırılması ve müşteriye sunulması için stratejiler geliştirmek günümüz bankacılığının vazgeçilmezi olmuştur. Bu bağlamda bankalar müşteri sadakatini sağlayacak altyapıyı oluşturmak için bünyelerinde KOBİ’lere yönelik ayrı birimler oluşturmakta, uzman personelleri ve şube ağları ile çok sayıda müşteriye aynı anda ulaşarak mevcut portföylerini büyütmeye ve portföy kalitesini arttırmaya çalışmaktadırlar.

2009/12 itibariyle Türkiye’de 3 adet kamu mevduat bankası, 11 adet özel mevduat bankası, 17 adet küresel sermayeli mevduat bankası, 13 adet kalkınma ve yatırım bankası, 4 adet katılım bankası ve 1 adet TMSF bünyesinde bulunan banka olmak üzere toplam 49 adet banka faaliyet göstermektedir. Bankaların toplam aktifler içerisinde en yüksek paya sahip 10 banka arasında yapılan incelemede aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır; 

Bankaların KOBİ’lere yönelik ürün ve hizmet paketlerini, bünyelerinde yapılanmalara giderek KOBİ’ler için hazırladıkları özel birimler ile karşıladıkları görülmektedir. Türkiye’de faaliyet gösteren bankalardan en yüksek aktif büyüklüğe sahip 10 banka için hazırlanan tabloda, bankaların mevcut yapıları itibariyle KOBİ’lere sundukları hizmetleri sınıflandırma şekilleri gösterilmektedir; 

Tablo: Aktif Büyüklüklerine Göre İlk 10 Bankada KOBİ Bankacılığı 

Kaynak: BDDK, Tabloda yer alan bankaların web siteleri. 

Bankalar, bilgi ve danışmanlık hizmeti vermek amacıyla KOBİ’lere yönelik web siteleri ve çağrı merkezleri aracılığı ile en hızlı biçimde bilgiye ulaşımı sağlamaktadırlar. Türkiye’de faaliyet gösteren kamu, özel ve yabancı sermayeli bankalar içinde yapılan incelemede bazı bankaların mevcut web sitesi üzerinden ürün tanıtımlarını gerçekleştirdiği, bazı bankaların ise KOBİ’ler için ayrı web siteleri oluşturdukları görülmektedir. KOBİ’ler için ayrı bir web sitesi oluşturan bankalar aşağıdaki gibidir; 

·    Türkiye İş Bankası A.Ş. (http://www.istekobi.com.tr/default.aspx).

·    Türkiye Garanti Bankası A.Ş.(http://www.kobigaranti.com/wps/portal )

·    Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. (http://www.kobiline.com.tr )

·    Finansbank A.Ş. (http://www.kobifinans.com.tr/tr )

·    Türkiye Ekonomi Bankası A.Ş.(http://www.tebkobitv.com 

Belirtilen web siteleri pazarlama, dış ticaret, lojistik, finansman, mevzuat, muhasebe, reklam, finansal araçlar, halkla ilişkiler, e-ticaret vb. konularda KOBİ’lere bilgi sunmakta, karşılaştıkları sorunlar için çözüm üretebilecek uzmanlara ulaşıp sorularına en kısa sürede yanıt almalarına yardımcı olmaktadırlar. İlgili web sitelerinde güncel konular üzerinde durularak, KOBİ’lere kamu ve özel kesim tarafından sunulan fırsatlar, sağlanan destekler hakkında bilgi verilmektedir. Bankaların kendi bünyelerinde oluşturdukları kampanyalar, kredi faiz oranları ve kredi maliyetleri hakkında detaylı bilgi bulunabilecek olan web sitelerine işletmelerin üyelikleri sağlanarak veri tabanı oluşturulmakta, bankalar bu yolla yeni müşterilere ulaşmaya ve mevcut müşteri portföylerini büyütmeye çalışmaktadırlar.

İlgili web sitelerinde bankaların sektörel bazda ayrıma giderek, ortaya çıkabilecek ihtiyaçları karşılayabilecek ürün ve hizmetleri sınıflandırdıkları, hazırladıkları ürün paketleri ile KOBİ’lerin ihtiyacı olabilecek her türlü hizmeti aynı anda sağlamayı hedefledikleri görülmektedir. Belirtilen web siteleri üzerinde yapılan incelemede bankaların sektörel bazda ortaya çıkabilecek ihtiyaçları karşılamada ürün sınıflandırmasına giderken, sektöre özel kullandırılacak kredileri sınıflandırdığı ve sektöre yönelik talepleri karşılayabilecek ürün paketleri hazırladıkları tespit edilmiştir. Bankaların müşteriye sunulan paket içerisindeki ürünlerin tamamının satın alınması halinde faiz oranı, istihbarat ücreti, sigorta vb. ürünlerde indirim olanakları sundukları görülmektedir. Bu noktada bankaların pazarlama ve satış stratejileri doğrultusunda finans sektörü içerisinde faaliyet gösteren leasing, factoring, ve sigorta iştirakleri aracılığı ile mevcut pazar payını arttırmaya çalıştıkları gözlemlenmektedir.