Türkiye Ekonomisi
Dünya Ekonomisi
Osmanlı Ekonomisi
Finansal Ekonomi
İşletme Ekonomisi
Hizmet Ekonomisi
Kalkınma Ekonomisi
Tarım Ekonomisi
Borsa ve Yatırım
Ekonomi Sözlüğü
Ekonomi Ders Notları
Ekonomi Düşünürleri
Genel Ekonomi Soruları
Özel İstatistik Arşivi
Özel İktisat Konuları
Açık Öğretim İktisat
Ekonomi Kurumları
Kamu Yönetimi
Kamu (Devlet) Maliyesi
Sigortacılık Konuları
Türkiye İktisat Tarihi
Yeraltı Ekonomisi

Kredi Kartı Piyasası

Gelişmekte Olan Ülkeler

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Türkiye’nin Dış Ticaretinin Gelişim Düzeyi 

Dünyada yaşanan gelişmeler paralelinde Türkiye'de 1980 yılından itibaren dışa açık büyüme politikaları uygulanmaya başlanmış ve bu değişim sonucunda, aşağıdaki tabloda görüle­bileceği gibi ihracat, 1980 yılındaki 2,9 milyar dolar seviyesin­den yaklaşık on kat artarak, 2003 yılında 47,2 milyar dolara ulaşmıştır. Türkiye'nin ihracatının GSMH içindeki payı yüzde 5'lerden 2002'de yüzde 20Tere, dünya ticaretindeki payı da bin­de 15'lerden 2003'te yüzde binde 55Tere ulaşmıştır. 

Tablo: Türkiye'de İhracat ve İthalatın Gelişimi 

Yıllar Milyon

$ İhr / İth

Büyüme

 

 

 

 

 

İhracat

Değ.%

İthalat

Değ.%

Denge

Hacim

%

Hızı %

1980

2.910

-

7.909

-.

-4.999

10.819

36,8

-1,1

1985

7.958

11,6

11.343

5,5

-3.385

19.301

70,2

5,1

1987

10.190

36,7     '

14.158

27,5

-3.968

24.348

72,0

9,8

1989

11.625

-0,3

15.792

10,2

-4.167

27.417

73,6

1,6

1990

12.959

11,5

22.302

41,2

-9.343

35.261

58,1

9,4

1991

13.593

4,9

21.047

5,6

-7.454

34.640

64,6

0,3

1992

14.715

8,2

22.871

8,7

-8.156

37.586

64,3

6,4

1993

15.345

4,3

29.428

28,7

-14.083

44.773

52,1

8,1

1994

18.106

18,0

23.270

-20,9

-5.164

41.376

77,8

-6,1

1995

21.637

19,5

35.709

53,5

-14.072

57.346

60,6

8.0

1996

23.224

7,3

43.627

22,2

-20,402

66.851

53,2

7,1

1997

26.261

13,1

48.559 

11,3

-22.298

74.820

54,1

8,3

1998

26.974

2,7

45.921

-5,4

-18.947

72.895

58,7

3,9 •

1999

26.587

-1,4

40.671

-11,4

-14.084

67.258

65,4

-6,4

2000

27.775

4,5

54.503

34,0

-26.728

82.278

51,0

6,1

2001

31.334

12,8

41.399

-24,0

-10.065

72.733

75,7

-9,4

2002

36.059

15,1

51.554

24,5

-15.495

87.613

69,9

7,8

2003

47,2

31,1

69,3

33,9

-22.1

116.5

68,1

5,9

2004

63,2

34,0

97,5

40,5

-32,5

160,7

64,9

9,8

1991-93 yılları arasındaki üç yıllık dönemde Türkiye'nin ih­racatının yıllık ortalama yüzde 5,8 oranında arttığı görülmekte­dir. 1994-97 yılları arasındaki dört yıllık dönemde ise yıllık orta­lama artış oranı yüzde 14,4'e yükselmiştir. Ancak 1998-2000 ara­sındaki 3 yıllık dönemde ihracatın artış oranı yüzde 1,9 gibi dü­şük bir seviyeye gerilemiştir. 2000-2004 döneminde ise yeniden artışa geçen ihracat rekor üstüne rekor kırmaktadır. 2001-2003 yılları arasında ihracat artış oranı sırasıyla %12,8, %14,1, ve %32,2 olmuştur. Türkiye'nin ihracatı 2004 yılında ilk sekiz ay iti­bariyle 40 milyar dolara ulaşmıştır. 

Türkiye'de 1980'e kadar neredeyse ihracatın tamamı ham­madde ve düşük teknolojiye dayanan ürünlerden oluşmuştur. Bu tarihten itibaren söz konusu malların ihracatı sürekli azala­rak yüzde 70Tere gerilediği halde Türkiye'nin ihracatının yapı­sı dünya ticaretine uyum sağlayamamıştır. Zira dünya ticaretin­de hammadde ve düşük "teknoloji yoğun ürünlerin oranı yüzde 30, orta ve yüksek teknoloji yoğun malların oranı ise yüzde 70'dir. Türkiye'nin yeni kuşak teknoloji transferi alabilmesi, bu­nu ekonomik bünyesine uyumlu hale getirebilmesi ve dünyanın hızlı gelişmesine ayak uydurabilmesi için geliştirilmiş ve farklılaştırılmış sanayii ürünlerinin üretimine ve endüstri içi ticarete önem vermesi gereklidir. 

Türkiye'de dışa açık olarak kabul edilebilecek sektörler; tekstil ve giyim eşyası, otomotiv, beyaz eşya, ve taze ve işlenmiş tarım ürünleridir. Bu sektörlerin piyasa yapıları incelendiğinde tekstil ve giyim eşyası ile işlenmiş sebze meyveler sektöründe çok sayıda firmanın üretim ve ihracat yaptığı görülmekte ve bu sektörlerde tam rekabetçi bir piyasa yapısının olduğu söylene-bilmektedir. Ancak Türkiye'nin ihracatının kalan büyük bir kıs­mı az sayıda büyük firma tarafından gerçekleştirilmektedir.

Türkiye'nin imalat sanayiinde çıktı/girdi kriterine göre en verimli sektörleri; gemi ve hava taşıtları, kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri, metalik olmayan diğer mineraller ile tıb­bi aletler ve hassas optik aletlerdir. Ancak bu sektörlerin ihraca­tının, imalat sanayii ihracatı içindeki payı anacak %10'u bul­maktadır. Katma değer sıralamasında 15 ve 18'inci olan tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin ihracatının payı ise %40'a yaklaş­maktadır. 

Türkiye ihracat ve ithalatının yarısını AB ülkeleri ile gerçek­leştirmektedir. Bu ise Türkiye için bölgesel bağımlılık tehdidini getirmektedir. Bu bölgede görülebilecek ekonomik krizler Tür­kiye'nin ihracatına büyük ölçüde darbe vurma potansiyeline sa­hiptir. Türkiye dünya ithalatında önemli payı olan Kuzey ve Latin Amerika ve Asya ülkeleri ile makul düzeyde ticari ilişkiler geliştirememiştir.

Ayrıca, dünyada coğrafi yakınlığın ticari ilişkilerde belirle­yici olduğu bir donemde Türkiye "dört tarafı düşmanla çevrili ülke konsepti nedeniyle komşularıyla ve bölgesindeki ülkeler­le tacarı ilişkilerini geliştirememiştir. Sınır komşusu ülkelerin toplam ıhracatımızdaki pay, 2000 yılında sadece %5 olmuştur. DTM'nm 2000 yılında başlattığı Komşu ve Bölge Ülkeler Strate­jisi ve Devlet Bakanı Kürşat Tüzmen'in gayretleriyle bu oran geldiğimiz noktada %8'lere ulaşmıştır. 

 

 

Anasayfa - İktisat - Makale - Ekonomi - Borsa - İstatistik - Türkiye Ekonomisi - Ekonomi Sözlüğü

Since 2005