Türkiye’nin Dünya Ekonomisindeki Yeri 

1999 yılında uluslararası kuruluşların ya­yınladığı ekonomik raporlara göre, 1998 yılında dünyanın toplam nüfusu 5.8 milyar kişidir. Türkiye, yüzölçümüne göre dünyada 33. nüfus itibarıy­la da dünyanın 15. en büyük ülkesidir. 

1997'de dünya GSMH'si (toplam mal ve hizmet üretimi) 29.9 trilyon dolardır. Bu miktarın 7.7 trilyon doları ABD'ye, 4.8 trilyonu Japonya'ya, 2.3 trilyonu Almanya'ya, 1.5 trilyonu Fransa'ya, 1.2'şer trilyon doları da İn­giltere ve İtalya'ya aittir. Demek ki, dünya GSMH'sının %62.2'si sadece en zengin altı ülkeye aittir. 

Türkiye, 1998 yılında 205.8 milyar dolarlık GSMH ile dünyada 22. Satmalına Gücü Paritesine (SGP=kabaca Türkiye'de alınan bir torba do­lusu gıda maddesinin New York'daki değeri) göre ise 415 milyar dolarlık GSMH ile dünyanın 16. büyük ekonomik gücüdür.

Dünyada Fert Başına Gelir (FBG) açısından Gelir Grupları; 

-  Düşük gelirli ülkeler 785 dolardan az (2.1 milyar kişi)

-  Düşük orta gelirliler 786-3125 dolar arası (2.9 milyar kişi)

-  Yüksek orta gelirliler 3126-9655 dolar arası (571 milyon kişi)

-  Yüksek gelirliler 9656 dolardan yukarı (926 milyon kişi, dünya nüfu­sunun sadece %16'sı)

1998 yılında Türkiye 3247 dolarlık FBG ile nihayet Yüksek Orta Ge­lirli Ülkeler Grubuna terfi etmiştir. Türkiye normal FBG sıralamasında dünyada 48., SGP'ye göre 6486 dolarlık FBG ile de 43. sıradadır. Dün­yada ortalama FBG 5829 dolar iken, SGP'ye göre FBG ortalaması ise 6330 dolardır. Bu durumda Türkiye, FBG açısından normal sıralamada dünya ortalamasının oldukça altında ise de, SGP'ye göre dünya ortala­masının biraz üstündedir. 

Yine 1998'de, Tüketici Fiyatlarına (TÜFE) göre yıllık enflasyon açı­sından Türkiye, Türkmenistan ve Romanya'dan sonra dünyada en yük­sek enflasyona sahip üçüncü ülkedir.

Türkiye dünya DYS yatırımının sadece %0.15'ini (binde 1.5'ini ) ala­bilmekte olup, Türkiye iktisadi potansiyeline göre dünyada en az DYS çe­ken ülkelerden biridir. Bunun çaresi ise, Türkiye'de biran önce politik ve ekonomik istikrarı (yıllık enflasyonu tek haneli rakamlara indirmek) sağla­maktır 

SOSYAL GÖSTERGELER: 

-  Dünyada 1996 yılında her 1000 kişiye düşen;

-  Gazete sayısı 98 iken, Türkiye'de 44,

-  Televizyon sayısı 211 iken, Türkiye'de 309,

-  Telefon sayısı 133 iken, Türkiye'de 224,

-  Bilgisayar sayısı 50 iken, Türkiye'de 14'tür.

-  Dünya ortalamalarına göre, 1980'den 1997'ye;

-  Dünyada Şehirleşme oranı %40'dan %46'ya, Türkiye'de ise %44'den %72'ye çıkmış,

-  5 yaşından küçük çocuklarda ölüm oranları dünyada binde 132den 73'e, Türkiye'de 133den 47'ye inmiş,

-  1995 yılında 15 yaşından büyük okur-yazar olmayanların Dünya ortalaması kadınlarda %38 ve erkeklerde %21 iken, bu oranlar Türkiye'de sırasıyla %28 ve %8'dir.

-  1996 yılında Dünya'da ortalama hayat süresi erkeklerde 65, ka­dınlarda 69 yıl iken, Türkiye'de erkeklerde 66, kadınlarda 71'dir. 1998'de Türkiye'de ortalama ömür 69 yıldır.

1998 yılı itibariyle Türkiye 26.9 milyar $'lık ihracatı ile, dünya mal ihracatında 33. (aldığı pay binde 4), mal ithalatında 45.9 milyar $'la 25., (payı binde 5) ve hizmet sektörü ihracatında 30 milyar $'lık geliri ile

(Turizm gelirleri, işçi dövizleri, bankacılık, taşımacılık ve dış müteahhitlik gelirleri gibi) 17. (payı %1.9) sıradadır.

1998 yılında Türkiye İç ve Dış Rekabet Potansiyeli Ortalaması açı­sından dünyada 33. sıradadır. Yine 1998 yılı itibariyle, Tablo-1'de detay­lı bir şekilde açıklandığı gibi Türkiye iç ekonomik performansı açısından 38., globalleşme açısından 31., hükümet etkinliği açısından 38., finans­man açısından 26., altyapı yeterliliği açısından 39., yönetim etkinliği açısın­dan 31., bilim ve teknoloji yönünden 35., insan kaynağı bakımından 39. sı­radadır. 

Hayat standardının en önemli göstergesi FBG olmakla beraber, bu konuda diğer sosyal ve kültürel göstergelere de başvurulmaktadır. Tablo­nun son iki bölümünde detaylı bir şekilde görüldüğü gibi dünyada 1996 yı­lında her 1000 kişiye düşen gazete ve bilgisayar bakımından Türkiye dün­ya ortalamasının gerisinde, televizyon ve telefon sayıları yönünden dünya ortalamasının üzerindedir. İlaveten şehirleşme, çocuk ölümleri oranları ve okur yazar olmayanlar oranları yönünden de dünya ortalamasının üzerin­de görülmektedir. 

Sonuç 

Tablonun ilk 21 sırasında yer alan gelişmişlik göstergelerinin ilk sıra­larını başta ABD, Singapur, Hong Kong, Batı Avrupa Ülkeleri ve Japonya gibi sanayileşmiş ülkeler işgal etmektedirler. Ne yazık ki, Türkiye, iktisa­di, sosyal ve kültürel potansiyeline, toplam üretim (GSMH) yönün­den dünyanın 22. (SGP'ye göre 16.) büyük ülkesi olmasına rağmen, bu göstergelerin çoğunda 30-40'ıncı sıraları arasında yer almaktadır. 

Türkiye, Avrupa Birliği (AB) ile Gümrük Birliğine (GB)'ye girmiş olmasına rağmen, İç ve Dış Rekabet Potansiyeli ortalamaları açısın­dan diğer ülkelere göre gerilemektedir. Bunun esas sebebi ise, yukarı­da belirtilen konularda diğer ülkelerin Türkiye'den daha hızlı reformlar yapması ve gelişme göstermesidir. Bunun çaresi ise; devletin yeniden yapılandırılması, özelleştirilmenin tamamlanması, enflasyonun tek haneli rakamlara indirilmesi ile devlet bütçesinin rahatlaması sonu­cu altyapı yatırımlarının artırılmasıdır. 

Türkiye'nin iktisadi ve sosyal sorunları ve çözüm yolları bellidir.Bu sorunların yıllardır sürüncemede kalmasının esas sebebi iktisadi ol­maktan çok siyasidir. İktidara gelen hükümetler bir an önce iktisadi ve sosyal reformları yapamaması durumunda Türkiye'nin dünyadaki ik­tisadi ve siyasi konulara ağırlığını koyabilmesi bir hayal olmaya de­vam edecektir. 

Kaynak: Prof. Dr. Emin Çarıkcı