Az Gelişmiş Ülkelerde Tarımsal Mekanizasyon 

Tarımsal mekanizasyon bir üretim teknolojisidir. Bu teknoloji ülkelerin ekonomik yapılarına bağlı olarak gelişme ve uygulama gösterir. Aynı durum aynı ülkedeki tarımsal işletmeler arasında da sözkonusudur. Sonuçta işletmelerin teknik ve ekonomik yapılarına bağlı olarak bu işletmelerde insan, hayvan ve mekanik güç ile çalıştırılan nitelikte tarımsal mekanizasyon araçları kullanılmaktadır.

Bunlar; 

- Toprak işleme alet ve makinaları,

- Ekim, dikim ve gübreleme makinaları,

- Hasat-harman ve ürün işleme makinaları,

- Mücadele makinaları,

- Hayvancılık, içsel tarım ve enerji makinaları,

- Taşıma ve ulaştırma makinaları,

- Sulama tesisleri ve sulama makinaları,

- Örtüaltı yetiştiriciliğinde kullanılan sistem ve makinalardır.

Tarımsal mekanizasyonda kullanılan araçlar, genel makina toplululuğundan, kendine özgü özellikler ile ayrıcalık gösterirler. Bu ayrıcalıklar aşağıdaki gibi sıralanabilir;

-Mekanizasyon araçları, ekonomik gücü yetersiz kitleye sunul­makta olduğundan, satın alma bedeli düşük olmalı ve satış kredisi ile desteklenmelidir,

-Tarım işletmelerindeki çalışmalarımızın teknik bilgi ve beceri düzeyi dikkate alınarak, tarımsal mekanizasyon araçlarının, kullanım­ları ile bakım ve onarımları kolay olmalıdır,

-Güvenli çalışma sağlanmalıdır,

-Çalışma ortamlarının çoğunun açık hava koşulları olduğu dikkate alındığında hafif yapı yanında sağlamlıkta ön planda değer­lendirilmelidir,

-Bitki, toprak ve insan ile bütünleşmeli üretim tekniklerine uygunluk sağlanmalıdır,

-Yüksek iş verimi sağlanmalıdır. 

A- Çekici Güç 

Traktör sanayiinin ana üretimi olan tarım traktörleri; esas amacı çekici güç yaratmak olan ve genelde makina, ekipman ya da römorkları çekme, itme, taşıma ya da güç vermek için dizayn edilmiş motorlu araçlar olarak tanımlanmaktadır. Tarım traktörü çok fazla parçadan oluşur. Bu parçaların tamamlanması bir çok sanayi kuruluşu kanalıyla sağlanabilmektedir. Dolayısıyla tarım traktörü imalatı, sektördeki ana sanayi kuruluşlarının organizatörlüğünde yürütülen kollektif bir çalışmadır.

Azgelişmiş ülkelerin büyük çoğunluğunda tarımsal mekanizasyon yetersizdir. Bu ülkelerde özellikle tarımda çekici güç olarak kullanılan traktör çok azdır. Bu nedenle, toprağı işlemede çekici güç olarak hayvan kullanılmaktadır. Örneğin, düşük gelir grubunda yer alan Benin ve Afganistan'da 1.000 hektar başına 0,1, Bangladeş'te- 0,6, Sierra Leone'de 1, Hindistan'da 6 traktör düşmektedir. Alt orta gelir grubundaki Suriye'de 1.000 hektar başına 16, Mısır'da 26, Türkiye'de 29 traktör düşerken; sanayileşmiş ve pazar ekonomisini benimsemiş ABD'de 26, Fransa'da 81, Almanya'da 132 ve Japonya'da 480 traktör düşmektedir.

Görülüyor ki, özellikle yoksulluk sınırındaki azgelişmiş ülkelerde tarımsal mekanizasyon çok yetersiz olup, bu ülkelerde tarım hayvan gücüne dayanmaktadır. Bu nedenle, bu ülkelerde tarımsal verimlilik son derece düşük olup, gıda yetersizliğinden kaynaklanan bir insan enerjisi noksanlığı sözkonusudur. 

Tarımda Çalışan Kişi Başına Tarım Katma Değeri 

A- Tarım Katma Değeri 

Bazı- ekonomistlere göre sanayideki üretkenlik (sanayide çalışan kişi başına sanayi katma değeri), bir toplumun gerçek gelişmişlik düzeyini yansıtmaz. "Çünkü bir toplum bütünüyle ne denli azgelişmiş olursa olsun, yeni teknolojilere ne denli kapalı olursa olsun, organizasyon yeteneği ne denli düşük olursa olsun, sanayinin sanayi olmaktan doğan, uyulması zorunlu bir standardı, bir üretkenliği vardır ve bunun altına düşülemez. Diğer bir deyişle makinaların teknik ve zorunlu bir üretkenliği vardır ve bu üretkenlik insanların en düşük düzeydeki katkıları halinde bile belli bir büyüklüğün altına düşmez."(¹) Örneğin, ABD'deki bir tekstil fabrikası ile Türkiye'deki bir tekstil fabrikasının üretkenliği arasında hiç kuşkusuz bazı farklar vardır. Çünkü ABD'deki tekstil fabrikaları en son teknolojiyi kullanırken, Türkiye'deki tekstil fabrikaları en iyi durumda bile gelişmiş ülkelerden satın aldığı bir önceki teknolojiyi kullanmak durumundadırlar. Böyle olmasına karşın, Türkiye'deki tekstil üreticileri de fabrikasyon üretim yaptıklarından, makinalardan kaynaklanan belli miktarda üretimleri vardır. ABD'de 1990 yılında imalat sanayiinde çalışan kişi başına imalat sanayisi katma değeri 54.731 Dolar iken, Türkiye'de 1989 yılında 6.099 ABD Dolarıdır. Bu verilere göre ABD imalat sanayisindeki üretkenlik ile Türkiye imalat sanayisindeki üretkenlik arasında belli büyüklükte yani 9 kat fark vardır, ancak bu fark hiçbir zaman iki toplum arasındaki gelişmişlik farkları kadar büyük değildir. 

Öyleyse toplumlar arasındaki gerçek gelişmişlik farklarını sanayi dışındaki, özellikle tarımdaki üretkenlik farkları daha iyi yansıtır. Örneğin, ABD'de 1989 yılında tarımda çalışan kişi başına tarım katma değeri 30.984 Dolar iken, Türkiye'de 1991 yılında 2.039 ABD Dolarıdır. Bu sonuca göre ABD imalat sanayiindeki üretkenlik, Türkiye imalat sanayisindeki üretkenliğin 9 katı iken; ABD tarımındaki üretkenlik, Türkiye tarımındaki üretkenliğin 15 katıdır. Görüldüğü üzere iki toplum arasında tarımda daha büyük farklar vardır. Bu nedenle, iki toplum arasında gelişmişlik farklarını tarımdaki üretkenlik daha iyi yansıtır. 

Toplam tarım katma değeri, tarım sektöründeki işletmelerin bir yıl içinde ürettikleri malların değerinden, diğer sektörlerden alınıp tarımsal üretimde girdi olarak kullanılan malların değeri düşüldükten sonra kalan değerdir Tarımda çaiışan kişi başına tarım katma değen ise, toplam tarım katma değerinin tarımda çalışan işgücüne bölünmesiyle elde edilen değerdir. 

Tarımda çalışan kişi başına tarım katma değeri, sanayileşmiş ve pazar ekonomisini benimsemiş isveç'te 1989-90 yıJlarında 45.589, ABD'de 30.984, Japonya'da 18.193 ABD Doları iken Türkiye'de 1991 yılında 2.039 Dolardır. 

Tarımda çalışan kişi başına tarım katma değen AB ülkelerinden Fransa'da 1989-90 yıllarında 41.271, Hollanda'da 38.151, ispanya'da 13.643 ABD Dolarıdır 

Sanayileşmiş ve pazar ekonomisini benimsemiş ülkelerle AB ülkelerinin büyük çoğunluğunda, tarımda çalışan kişi başına tarım katma değeri yüksektir Bu konuda özellikle -isveç ve ABD çok ileri konumdadırlar. Bu ülkelerde tarımda çalışan kişi başına tarım katma değerinin yüksekliği; tarımda kullanılan ileri tarımsal teknikler, ileri tarımsal mekanizasyon, yüksek kaliteli tohumluk ve damızlık, gübre kullanımında yeterlilik, kullanılan ilen tarım teknikleri sayesinde hastalık ve zararlılarla mücadelede etkinlik, etkili ve yeterli sulama, yeterli oran ve miktarda açılan tarımsal krediler, tarımda çalıştırılan işgücünün azlığı ve en'tansif tarım, yanı âz topraktan çok ürün alınması gibi etkenlerden kaynaklanmaktadır. 

Türkiye'nin de aralarında yer aldığı azgelişmiş ülkelerde, tarımda çalışan kişi başına tarım katma değen düşük tutardadır. Bunun nedeni; bu ülkelerde hala karasapan ve hayvan gücüyle ekim dikim yapılması, tarımda emek-yoğun tekniklerin kullanılması, sulama, tohumluk, damızlık ve gübrelemede yetersizlik, kişi ve aile başına yetersiz toprak, bu yetersizlikler nedeniyle piyasa için değil, sadece aile gereksinmeleri için üretim yapılması, tarımın ekstansif yani çok toprak kullanılarak az ürün alınması biçiminde oluşu ve tarımsal köylü işletmelerinde şu ya da bu biçimde iş yapar görünen köylü işsizlerin tarım katma değerinden pay alışı yani tarımda önemli oranda gizli işsizlerin bulunuşu gibi etkenlerdir. 

Azgelişmiş ülkelerin, tarımda çalışan kişi başına tarım katma değerini yükseltebilmeleri için yukarıda sözü edilen sorunları gidermeleri; tarımdaki boş işgücünü sanayi ve hizmet sektörlerine kaydırmaları gerekiyor. Bü sorunları aşıp, tarımda çalışan kişi başrna tarım katma değerini gelişmiş ülkeler ve AB ülkeleri düzeyine çıkarabilmeleri için herhalde epeyce bir zamana gereksinmeleri vardır. 

B- Tarımda Üretkenlik Ölçütünün Yarattığı Sorunlar 

Ülkeler, tarım katma değerlerini ulusal para birimlerine göre hesaplamaktadırlar. Tarımda çalışan kişi başına tarım katma değerlerinin karşılaştırılabilmesi için, ulusal para birimleriyle hesaplanan tarım katma değerinin ortak bir birime, genellikle ABD Doları'na çevrilmesi gerekiyor. Bu çevirmenin dolar kurunun saptanmasında ulusların sahip olduğu "keyfilik hakkı" nedeniyle ne denli az güvenilir olduğu açıktır.

Bu çalışmada yer alan ve yukarıda dolar cinsinden verilen, tarımda çalışan kişi başına tarım katma değeri verileri hesaplanırken böyle bir endişe yaşandı.