Az Gelişmiş Ülkelerde Kişi Başına Gayri Safi Milli Hasıla 

Bir ulus tarafından belirli ber devrede (genellikle bir yılda) elde edilen (üretilen) nihai mal ve hizmetlerin piyasa fiyatlarına göre hesaplanan toplam değerinin, o ülke toplam nüfusuna bölünmesiyle bulunan değere kişi başına gayri safi milli hasıla denir. Örneğin, bir ekonomide bir yılda elde edilen toplam gayri safi milli hasıla 55 milyar lira ve ekonomideki toplam nüfus da 55 milyon ise, kişi başına düşen gayri safi milli hasıla 1.000 TL. olacaktır.

Kişi başına gayri safi milli hasılanın düşüklüğü azgelişmişliğin bir özelliğidir. Bu ölçütün "sayılarla ifade edilmesi, iktisadi durumu göstermesi kadar sosyal ve kültürel durumlarla da yakın bağlılığı, aynı para birimiyle ele alınmasının sağladığı karşılaştırma olanakları, istisnai durumlar bir yana, uluslararası karşılaştırmalarda milli geliri ön plana çıkarmaktadır." 

Bu duruma göre "bir ülkenin belli bir dönem içinde ne denli zenginleştiğinin ya da iki ülke arasındaki zenginlik farklarının saptanmasında toplam milli gelir rakamlarına oranla adam başı milli gelir rakamları daha anlamlıdır."(²) Örneğin, bir ülkede sabit fiyatlarla milli gelir 1980-1990 yılları arasında 100 milyardan 110 milyara çıkmışsa bu durum o ülkenin milli gelirinin %10 oranında arttığını gösterir. Ancak o ülkenin aynı oranda zenginleştiğini göstermez. Çünkü nüfus engeli vardır. Yani 1990 yılında 100 milyar lira 50 milyon kişi tarafından paylaşılıyor ve kişi başına 2.000 lira düşüyor ise, 1990'da 55 milyona çıkınca kişi başına yine 2.000 lira düşecektir. Bu duruma göre, ekonomide toplam milli gelir arttığı halde, kişilerin mal varlığı ve gelirlerinden dolayı herhangi bir zenginleşme olmamıştır. Çünkü 1980'de kişi başına ne miktarda mal ve hizmet (milli gelir) düşüyorsa, 1990'da aynı miktarda mal ve hizmet düşmektedir. Nüfus artış hızı daha da fazla ise; mevcut kişi başına düşen gelir seviyesi 2.000 liranın altına düşebilir. 

İki ulusal ekonominin birbirleriyle kıyaslanmasında da adam başına milli gelir rakamları, toplam milli gelir rakamlarından daha anlamlıdır. Eğer kıyaslamada toplam milli gelir rakamları ele alınırsa Çin, Hindistan,   Pakistan,    isviçre'den   ya   da   Kuveyt'ten   daha   zengin gözükebilir. Halbuki İsviçre ve Kuveyt'te kişi başına düşen miHi gelir Çin, Hindistan ya da Pakistan'dan daha fazladır. 

Türkiye'nin ekonomik gelişme açısından diğer ülkelerden ne denli geride kaldığını anlamak için, belli bir tarihte Türkiye'nin sahip olduğu milli gelir seviyesine diğer ülkelerin hangi tarihte sahip olduklarına bakmak yeterlidir. Örneğin, Türkiye kişi başına 200 Dolarlık gelir seviyesine 1960-62 döneminde ulaşabilmiştir. "Simon Kuznets'in yaptığı tahminlere göre ABD 200 Dolarlık gelir düzeyine 1832'de, ingiltere 1837'de, Fransa 1852'de, Almanya 1886'da, İsveç ve Rusya 1889'da ve italya 1909'da ulaşmışlardır. Bu yaklaşımdan hareket edildiğinde 1962 yılında Türkiye'nin ABD'yi 130, ingiltere'yi 125, Fransa'yı 110, Almanya'yı 76, İsveç ve Rusya'yı 73 ve İtalya'yı 50 yıl geriden izlediği sonucuna varılıyor.

AB ülkeleri de kişi başına gayri safi milli hasıla itibariyle Türkiye ile karşılaştırıldığında, dünya ülkeleri ile kıyaslamaya benzer bir görüntü, daha da belirgin olarak karşımıza çıkmaktadır. Kişi başına gayri safi milli hasılası Türkiye'ye benzer olan AB ülkelerinden Yunanistan 1958 yılında 326 Dolar olan milli hasılayı ondokuz kat arttırarak 6.230'a, İrlanda 464'den yirmiüç kat arttırarak 10.780'e, Portekiz 216'dan yirmialtı kat arttırarak 5.620 ABD Dolarına yükseltmişlerdir. İleri AB ülkelerinden Danimarka kişi başına gayri safi milli hasılayı 27 kat, Almanya 28 kat arttırmayı başarmışlardır. 

Kişi başına milli hasılası 1950'lerin sonunda daha küçük bir düzeyde olan Türkiye AB ülkelerine oranla daha düşük bir seviyede gelişme göstererek son 33 yılda AB ülkelerine göre daha da geride kalmış ve bu konuda AB ülkeleri ile ara büsbütün açılmıştır.