Gelişmemiş Ülkelerin Özellikleri; Güçsüz Orta Sınıf 

Tüm azgelişmiş ülkelerde ekonomik ve toplumsal dokunun önemli kesimi, "ortadirek" diye adlandırılan orta sınıftır. Bu sınıf memur, işçi, emekli, çiftçi, esnaf ve sanatkârlardan oluşur. 

Azgelişmiş ülkeler güçlü, yaygın ve sayıca yeterli bir orta sınıftan yoksundurlar. Bu ülkelerde, çok zengin bir azınlığın yanında, çok yoksul bir çoğunluk vardır, ilerde de anlatılacağı üzere, milli gelirin çok eşitsiz bir biçimde dağılımı, bu durumun temel nedenidir. 

Bir toplumda orta sınıfın güçsüzlüğü, sayıca yetersizliği bazı noktalarda ekonominin gelişmesini engelleyici sorunlar yaratır. 

A- Orta Sınıfın Özellikleri 

Bu kesim, ülkede kalkınmanın gerçekleştirilmesini sağlayıcı bazı özellikler taşır:

- Bu kesimdeki tüm insanların az ya da çok bir geliri vardır, -Bunlardan işçi,  çiftçi,  esnaf ve sanatkârlar en az mesleklerini

yürütebilecek kadar eğitim'görmüş iken, memurların önemli bir bölümü tüm eğitim kademelerinden geçmiştir.

- Çiftçi hariç, bu kesimin büyük bölümü az çocuktan yanadır.

- Bu kesim, yeniliklere en açık olan kesimdir.

- Bu sınıf, büyük bir tüketim kitlesi oluşturmaktadır.

-  Orta sınıfın çoğu çocuklarını okutmaya hevesli ve yatkın olduğu gibi, bunun için özel bir çaba harcar. 

B- Güçlü Bir Orta Sınıfın bulunmayışının Yarattığı Sorunlar 

1- Tüketim Yapısı Geri Bir Karaktere Sahip Olur 

Bir ekonomide orta sınıf eğer yaygın değil ve sayıca yetersiz ise, bunun sonucunda o ekonomide yeni ve modern mallara yaratılan talep de zayıf olacaktır. Çünkü bir toplumda yeniliklere en fazla açık sınıf olarak orta sınıf gözükmektedir. Azgelişmiş ülkelerin temel sorunu olarak kapital sorunu değil de, tüketim standartlarının düşüklüğünü gören ekonomistler, bu nedenle, azgelişmiş ülkelerde gelirin daha eşit bir biçimde paylaştırılmasını önermektedirler. 

2- İyi Bir Yönetici Sınıfın Ortaya Çıkmasını Engeller 

Orta sınıfın yaygın olmayışının ve sayıca yetersizliğinin doğurduğu bir diğer, belki de en önemli sorun, bu güçsüzlüğün iyi bir menajer (yönetici) sınıfının ortaya çıkmasına engel olmasıdır. Bazı ampirik (deneye ve gözleme dayanan) araştırmalar başarılı menajerlerin genellikle orta sınıftan çıktığını göstermektedir. Psikologlar bunun nedenini orta sınıfa özgü bazı eğitim normlarında bulmaktadırlar. Bu psikologlara göre yukarı (zengin) sınıflarda çocuklar, başarı elde etmeleri konusunda yeterince teşvik edilmemektedirler. Bunun dışında bu sınıfların çocukları genellikle mücadele için hazırlanmamakta, hırstan yoksun yetiştirilmemektedirler. Ayrıca yüksek sınıfların çocukları parayla aralarında doğru bir ilişki kuramamakta, onu genellikle küçümsemektedirler. 

Aşağı (yoksul) sınıfların çocuk eğitimi normları da çoğunlukla iyi bir menajer sınıfının yetişmesine elverişle değil gibi gözükmektedir. Bu sınıfın çocukları da başarı elde edip, yükselme konusunda yeterince teşvik edilmemektedirler. Çünkü bu sınıflarda genellikle fatalik (kaderci) düşünce egemendir. Bu düşüncenin sonucu olarak aşağı sınıfların insanları-çocuklarının, kendilerinin mesleğinden daha iyi mesleklere sahip olabileceklerini, daha başarılı olup, daha fazla para kazanabileceklerini kolaylıkla Kabul etmezler. Bu nedenle de çocuklarını bu yolda teşvik edebilecek eğitim normlarını bilmezler ve uygulamazlar. Ayrıca bu sınıfın bulunduğu ülkelerin aileleri, genellikle otoriter/pederşahi ailelerdir. Bu tür ailelerde baba baskısının bir sonucu olarak çocuklar yeterince atılgan ve yaratıcı değillerdir.

Yukarıda anlatılan nedenlerle güçlü, yaygın ve sayıca yeterli bir orta sınıfın varlığı, iyi bir menajer sınıfının ortaya çıkabilmesi için son derece önemli gözükmektedir. 

3- Modern Hizmet Sektörünün Gelişmesini Engeller 

Tüm ülke insanları önce geleneksel tarım sektöründe çalışmış ve milli  hasıla  bu  sektörden sağlanmıştır.  Sanayi devriminden sonra, tarımda çalışanların bir bölümü sanayiye ve oradan da modern hizmet sektörüne kaymıştır. Böylece milli hasıla bu üç sektörden elde edilir olmuştur. Ancak, gelişmiş ülkeler, milli hasılalarının en büyük bölümünü modern hizmet sektöründen, ondan sonraki bölümünü sanayiden, küçük bir bölümünü de tarımdan elde etmektedir. Azgelişmiş ülkeler ise, milli hasılanın büyük bölümünü tarımdan elde ederler ve insanların yüzde 40 ile 80'i bu sektörde çalışır. 

Halbuki tam gelişmenin sağlanması için, önce sanayinin sonra da modern hizmet sektörünün gelişmesi gerekmektedir. Sanayi sektöründe kendilerine gereksinme duyulan nitelikli işgücü ile araştırmacı teknisyen ve mühendisler genellikle orta sınıftan çıkar.

Diğer yandan, insanların büyük bölümünü çalıştıracak olan modern hizmet sektörünü oluşturan; doktorluk, avukatlık, mali müşavirlik, bankacılık, sigortacılık, öğretmenlik, hemşirelik vb. gibi meslek sahipleri bu sınıftan yetişir. 

İşte orta sınıfın güçsüzlüğü; azgelişmiş ülkelerde kendilerine şiddetle gereksinme duyulan ve kalkınmanın yükünü omuzlarında taşıyacak olan nitelikli işgücünün, araştırmacıların ve modern hizmet sektörünün gereksinme duyduğu mesleki personelin yetişmesini engeller. 

C- Orta Sınıf Nasıl Güçlendirilir 

Azgelişmiş ülkelerde orta sınıfın sorunları çözülüp, mutluluğu sağlanmadan; ülkenin toplumsal dokusunu sağlamlaştırmak, sosyal dengeyi sağlamak ve herhalde kalkınmak mümkün olmaz. Bunun için orta sınıf güçlü, yaygın ve sayıca yeterli hale getirilmelidir.

Orta sınıfın güçlendirilebilmesi için; 

-Bozuk gelir dağılımının bu sınıfın lehine dengeli bir biçimde düzeltilmesi,

-Ülkede genellikle var olan enflasyonun alınacak önlemlerle düşürülmesi,

-Fiyatlar genel dengesinin sağlanması,

-Temel mallara ve bazı temel girdilere sübvansiyan=destekleme verilmesi,

-Tüketicinin gerçek anlamda korunması,

-istihdam olanaklarının arttırılması,

-Bu kesimin yararlandığı eğitim, sağlık ve diğer sosyal hizmetlerin desteklenmesi,

gerekmektedir.

Böylece toplumsal refah yükselip yaygınlaşacak, ülke bu kesimin elinde kalkınma yolunda önemli adımlar atabilecektir.