Ekonomi İç ve Dış Dengesi

Ekonomi iç ve dış dengeleri arasında çok yönlü ilişkiler sözkonusu olabilir. Bu ilişkileri gelir-harcama özdeşliği yardımıyla açıklayalım; Bir ülkede yaratılan üretim (Y) iç ve dış talep vasıtasıyla emilir. Ülke mallarına olan iç talep(AD); tüketim harcamaları(C), yatırım harcamaları(I) ve kamu harcamalarından(G) oluşur.

      AD = C + I + G 

Ülkenin ihraç ettiği mal ve hizmetleri (X), ülkenin talep ettiği mal ve hizmetleri (M) ile tanımladığımızda (X-M) cari işlemler dengesinin durumunu ifade edecektir.(X=M ise cari işlemler dengesi kurulmuş olur).

Bu durumda toplam harcamayı Y=C + I  + G + (X-M)  şeklinde ifade edebiliriz. Bu demektir ki milli gelir(Y) tüketim harcamaları, yatırım harcamalrı, kamu harcamaları ve cari işlemler dengesinden oluşur.

Diğer taraftan kullanım açısından milli gelir Y= C + S + T şeklinde ifade edilir.Buna göre milli gelir (Y) tüketim harcamaları, tasarruflar ve net vergilerin toplamından (T) oluşur. 

Bu iki milli gelir tanımı özdeş olduğuna göre ; 

C + I  + G + (X-M) = C + S + T        yazabiliriz.     

(X-M) = (S-I) + (T-G)            kamu açığı (T-G)’yi toplam tasarruflar(S_t) içinde ifade edersek  

      X-M = S_t – I       

olur. Bu ifade bize ülkede oluşabilecek tasarruf açığının (veya fazlasının) cari işlemler bilançosundaki gelişme ile dengeleneceğini gösterir. Esasen bu özdeşlik cari açığın çok değişik kaynakları olabileceğini ifade etmektedir. Bu özdeşlikten hareketle;

-         Tasarruf açığının bir sebebinin çok yüksek yatırım düzeyi olduğunu

-         Dış açığın bir sebebinin ekonomideki tasarruf düzeyinin yetersizliği olduğunu

-         Dış kaynak ihtiyacının bir sebebinin döviz harcamaları ile gelirleri arasındaki oransızlık olduğunu söyleyebiliriz.

 Kısaca diyebiliriz ki ekonomik denge iç ve dış dengenin eş anlı olmasını gerektirir. Bu bağlamda iç denge tam istihdam gelir düzeyi ile (Y) toplam harcamaların(AD) denkliğini gerektirmektedir. Dış denge  ise cari ödemeler bilançosunda giriş ve çıkışların eşit olmasıdır.