EKONOMİK İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (ECO)

a. Kuruluşu 

Ekonomik İşbirliği Konferansı, hükümetler arası bölgesel bir or­ganizasyon olup, 1985 yılında üye ülkeler arasında ekonomik, teknik ve kültürel işbirliğini desteklemek amacıyla İran İslam Cumhuriyeti,

Pakistan ve Türkiye tarafından kurulmuştur. 

ECO 1964 yılından 1979 yılına kadar varolan Kalkınma için Böl­gesel İşbirliği Kuruluşu'nun (RCD) yerini almıştır. Daha sonra bu kuru­luş ECO adı altında yeniden yapılanmıştır. Bu nedenle de RCD'nin ana anlaşması olan 1977 yılındaki İzmir Anlaşması revize edilmiş ve ECO için yasal bir temel oluşturulmuştur. 1992 yılında organizasyon 7 ül­keyi kapsayacak şekilde genişlemiştir.

b. Amaçları 

•   Karşılıklı ticareti arttırmak,

•   Bölgede sürdürülebilir gelişme için koşullar yaratmak ve kül­türel ve dostluk ilişkilerini güçlendirmektir.

1992 yılında ECO'nun genişlemesiyle birilikte Quetta Plan of Action formunda bölgesel ekonomik ve sosyal kalkınmayı sağlayacak kapsamlı bir proje geliştirilmiş, İstanbul Deklarasyonu ile de 2000 yılı ve uzun dönem hedeflerle, sektörel öncelikler belirlenmiştir. Sektörel öncelikler ekonomik kalkınma için önemli olan ticaret, endüstri, tarım, ulaşım ve haberleşme, enerji, uyuşturucu bağımlılık önlemleri ve insan kaynaklan alanlarını içermektedir.

c.  üyeler 

ECO'nun on üyesi bulunmaktadır: Afganistan, Azerbaycan, İran İslam Cumhuriyeti, Kazakistan, Kırgızistan Cumhuriyeti, Pakistan, Ta­cikistan, Türkiye, Türkmenistan, Özbekistan. 

ç. Organları 

Bakanlar Konseyi (COM) ECO'nun temel politika belirleyicisi ve karar alma organıdır. Konsey, üye ülkelerin Dışişleri Bakanları'ndan ve aynı düzeydeki hükümet temsilcilerinden oluşmakta ve yılda bir kez üye ülkelerden birinde bir araya gelmektedir. 

Vekillerden oluşan Konsey (COD) İran İslam Cumhuriyeti Dışiş­leri Bakanlığı ilgili Genel Müdürü'nden ve İran veya ECO'nun onayladı­ğı üye ülke misyon başkanlarından oluşmaktadır. Konsey düzenli ola­rak Tahran'da toplanarak, bazı konularda ihtiyaç duyulan faaliyetleri gerçekleştirmekte ve Bakanlar Konseyi tarafından alınan kararları uy­gulamaktadır.  Bölgesel  Planlama  Konseyi  (RPC)  ise,  üye  ülkelerin Planlama Kuruluşları başkanlarından veya benzer bir otoriteden oluş­maktadır. Bakanlar Konseyi elde edilen sonuçları ve Konseyin onayına sunulan programları değerlendirmektedir. 

Kuruluşun dört uzman alt kuruluşu bulunmaktadır. Bunlar;

(1)  ECO Sanayi ve Ticaret Odası,
(2)  ECO Sigorta Merkezi,
(3)  ECO Sigorta Koleji,
(4)  ECO Ortak Sigorta Uyum Programı. 

ECO'nun tüm aktivitelerini sekiz teknik komite planlamakta ve yürütmektedir. Bu komitelerin uygulama alanları; tarım, ekonomik ve ticari işbirliği, eğitim, bilimsel ve kültürel işbirliği, çevre ve sağlık, en­düstriyel ve teknik işbirliği, ulaşım ve haberleşme,enerji ve uyuşturucu bağımlılık önlemleridir. 

d.  Faaliyetleri:

•    Ulaştırma ve Haberleşme
•   Ticaret ve Yatırım
•    Enerji, Madencilik ve Çevre
•    Enerji Tasarrufu ve Verimliliği
•    Bölgesel Elektrik Ticareti Stratejisi
•    Petrol Rafinerileri ve Ürünleri Alanında İşbirliği
•    ECO Petrol ve Gaz Hatlarının Güzergahları
•    ECO Enerji/Petrol Bakanları Toplantısı
•   Tarım, Sanayi ve Sağlık
•    Ekonomik Araştırma ve İstatistik, Proje Araştırma
•    Eğitim,  Bilim,  Kültür ve  Uyuşturucu  Kontrolü  konulannda kapsamlı işbirliği bulunmaktadır. 

e. Gelişmeler 

ECO bugün üzerinde 300 milyon kişinin yaşadığı, 7 milyon kilo­metrekarelik alanı kapsamaktadır.  Üye ülkelerin coğrafi yakınlıkları yanı sıra nüfus çoğunluğu Müslüman, Arap olmayan nüfusa sahip gelişmekte olan ülkelerdir. Bölgedeki ekonomik ve politik şartlar ,uzun vadeli projelerin gündemi uzun süre almasına karşın sonuç alınama­ması, üye ülkelerin beklenti ve tutum değişiklikleri, üye ülkelerin Eko­nomik yapı ve dış ticaret rejimi farklılıkları ECO faaliyetlerinin etkin şekilde yürütülmesine engel olmaktadır.

Son olarak Tacikistan başkenti Duşanbe de icra edilen 8. liderler zirvesinde üye ülkeler arasında 2015 yılında Ortak Pazarın oluşturulması kararı alınmıştır.