LATİN AMERİKA ENTEGRASYON BİRLİĞİ (LAILA)

a. Kuruluşu 

Latin Amerika Entegrasyon Birliği (l_AIA) 11 Latin Amerika Ülkesi'nin (Arjantin, Bolivya, Brezilya, Şili, Kolombiya, Ekvator, Meksika, Paraguay, Peru, Uruguay ve Venezüella) Dışişleri Bakanları'nın Urugu­ay'ın Montevideo kentinde bir araya gelerek 12 Ağustos 1980 tarihinde imzaladıkları Montevideo Anlaşması sonucunda kurulmuştur. 1980 yılında imzalanan Montevideo Anlaşması'nın amacı, 1960 yılında imza­lanan Montevideo Anlaşmasıyla kurulmuş olan Latin Amerika Serbest Ticaret Birliği'nin (LAFTA) faaliyetleriyle başlayan ekonomik entegras­yonun daha da geliştirilmesidir.

b. Amaçları 

•   Organizasyon, bölge içerisinde dengeli ve eşit şartları kapsa­yacak sosyo ekonomik bir gelişmeyi sağlayacak olan ekono­mik entegrasyon sağlamak

•   Karşılıklı ticaretin düzenlenmesi ve harmonizasyonu, ekono­mik kalkınmanın sağlanması, ekonomik işbirliğini ve pazar genişlemesini sağlayacak faaliyetlerin desteklenmesi

•   Üye ülkeler, bölgesel ticari öncelikleri kapsayan ekonomik preferanslar alanı kurmuşlar, bölgesel ve ikili anlaşmalar im­zalamışlar ve işbirliğine dayanmak suretiyle bu ekonomik en­tegrasyona bölgenin ekonomik açıdan daha az gelişmiş ülke­lerinin de katılımını sağlamışlardır. 

c.  Üyeler 

11 üye ülke vardır, bunlar: Arjantin, Bolivya, Brezilya, Şili, Kolom­biya, Ekvator, Meksika, Paraguay, Peru, Uruguay ve Venezüella' dır. 

15 gözlemci ülke bulunmaktadır, bunlar: Çin, Kosta Rika, Küba, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Guetemala, Honduras, İtalya, Nika­ragua, Panama, Portekiz, Romanya, Rusya Federasyonu, İspanya ve İsviçre'dir. 

ç. Organları 

(1)  Dışişleri Bakanları Konseyi: Birliğin üst düzey politikala­rının belirlendiği en yüksek organdır. Dışişleri Bakanından farklı bir Bakanın LAIA faaliyetlerinde bulunması durumlarının haricinde konsey 11 üye ülkenin Dışişleri Bakanları'ndan oluşmaktadır.

(2)  Gelişim ve Yakınlaşma Konferansı. Üye ülkelerin dele­gelerinin katılımıyla toplanmaktadır. Bu Konferans, entegrasyon sürecinin işlemlerini belirler, düzenlemelerin sonuçlarını değerlendirir ve Sekreterya tarafından yapılacak faaliyetlere tavsiyelerde bulunur. Temsilciler Komitesi her üye ülkenin daimi temsilcisinden oluşan ve birliğin politikasını belirleyen organdır. Komite anlaşmaların sonuçları­nı değerlendirir ve alınacak tedbirleri belirler. 

(3) Sekreterya: LAIA'nın teknik ve yönetim faaliyetlerini yürü­tecek olan ve Konsey tarafından üç yıllık bir süre için seçilen Genel Sekreter tarafından yönetilir. Genel Sekreter, Bakanlar Konseyi, Kon­ferans ve Komite çalışmalarına iştirak eder. 

d. Faaliyetler ve Gelişmeler 

Çok taraflı Mal Ticareti (barter) ve Karşılıklı Kredi Mekanizması'nı kuran Anlaşma, Latin Amerika Serbest Ticaret Birliği'ne (LAFTA) üye ülkelerin Merkez Bankaları tarafından 1965 yılında imzalanmış ve 1 Haziran 1966 tarihinde de yürürlüğe girmiştir. Dominik Cumhuriyeti 1973 yılında katılmıştır. Bir önceki Anlaşma'nın genel özelliklerini taşı­yan ancak yeni birtakım uygulamaları da beraberinde getiren Karşılıklı Ödeme ve Kredi Anlaşması 25 Ağustos 1982 yılında imzalanmıştır. Bu Anlaşma'nın temel özellikleri şunlardır: 

(1) merkez bankaları arasında US$'a dayalı karşılıklı ödeme hat­tının kurulması,

(2) dört aylık karşılıklı çok taraflı ödemelerin ikili hesaplarda top­lanması ve ödenmemiş alacakların New York Federal Reserve Bank aracılığıyla US$ cinsinden ödenmesi,

(3)  isteğe bağlı ödeme sisteminin Venezüella örneğinde olduğu gibi merkez bankaları tarafından zorunlu hale getirilmesi. 

Bu takas sistemi sayesinde, ödemelerin hacmi 1996 yılında 106 milyon US$'ına ulaşmıştır.

1 Mayıs 1991 tarihinden sonra kredilerin Otomatik Ödeme Prog­ramı çerçevesinde finansmanı mekanizması Anlaşma ile uyumlu hale getirilmiştir. Bu mekanizma çok taraflı hesapların kapatılma dönemle­rinde üye ülkelerin Merkez Bankaları'nın karşılaşabileceği likidite prob­lemlerini de göz önüne almaktadır. Bu ödeme çok taraflı ve otomatik olmakla birlikte, yukarıda sözü edilen dört aylık dönemlerdeki ödeme zorunluluklarını da erteleme imkanı tanımaktadır. 

Bölgeler arası finansmana yardımcı olmak amacıyla tasarlanan alternatif kredi mekanizması LAFTA üyesi ülkeler Merkez Bankaları ve Dominik Cumhuriyeti'nin katılımıyla 1969 yılında imzalanmıştır. 22 Eylül 1981 tarihinde kapsamı genişletilen bu Anlaşmayla, üyelerin Merkez Bankaların'ca ortak kredi limiti 700 milyon US $'a çıkartılmıştır. Kaynaklar üye ülkelerin bazı durumlarda oluşacak geçici likidite ihti­yaçlarının karşılanması için üç mekanizma yoluyla dağıtılmaktadır. Likidite ihtiyaçları aşağıdaki durumlarda meydana gelmektedir: 

(1) bölgesel ticarette karşılaşılan ödeme zorluklan,
(2) üye ülkelerin karşılaşabilecekleri ödemeler dengesi açıkları,
(3) doğal felaketler sonucu doğabilecek kaynak ihtiyaçları. 

Bu Anlaşmayla kurulan destekleme mekanizması en son 1984 yılında kullanılmıştır. Banco Central de Reserva del Peru her iki sis­temde de aracı banka olarak kullanılmaktadır. 

5 gözlemci uluslararası kuruluş bulunmaktadır, bunlar: Inter-American Kalkınma Bankası (IaDB), BM Latin Amerika ve Karayip Ül­keleri Ekonomik Komisyonu (ECLAC), Amerikan Devletleri Organizas­yonu (OAS), BM Kalkınma Programı (UNDP) ve Avrupa Birliği'dir (EU).