Devletin Egemenlik Hakkına Dayanmaksızın Elde Ettiği Gelirler

Devletin yukarıda ele alıp incelediğimizi egemenlik hakkına dayalı gelirleri yanında, bu hakkına dayanmadan, doğrudan bir üst örgüt veya organizasyon olarak kendi bünyesi  içinde gerçekleşen bazı  olay veya faaliyetlerden doğan gelirleri vardır. Bu tür gelirlerin başlıcaları emlak ve teşebbüs gelirleri, zorunlu olmayan borçlar ve devletlerarası yardımlardır. 

a- Emlak ve Teşebbüs Gelirleri 

Devletin sahip olduğu menkul ve gayrimenkul mallan ile haklarının işletilmesi, satışı ve kiralanmasından elde edilen hasılat ile ticari ve sınai nitelikli kuruluşların (Kirlerin) sağladığı gelirler bu tür gelirler içinde yer almaktadır. Devletin "Patrimuan gelirleri" de denilen bu tür gelirler geçmiş dönemlerde kamu gelirleri arasında çok önemli bir tutmakta idi. Ancak, günümüze doğru değişen devlet fonksiyonları içinde devletin malvarlığı ve bu mal varlığının yukarıda belirtilen şekillerde değerlendirilmesi giderek azalmış ve önemini kaybetmeye yüz tutmuştur. Bugün için devletler giderek azalan bu malvarlıklarını da çeşitli ekonomik ve sosyal amaçlar için özel teşebbüse imtiyaz, işletme veya günümüzdeki adı ile "Yap. işlet, devret" modeli içinde değerlendirmekte ve buralardan bu şekilde bir gelir elde etmektedir

b- Zorunlu Olmayan Borçlar 

Zorunlu borçların "cebir" unsuru nedeniyle vergiye benzemelerine karşılık, zorunlu olmayan borçlar (ihtiyarı borçlar veya istikrazlar) tam bir borç niteliğindedir. Gönüllü borçlanma da denilen bu tür borçlar, devletin diğer amaçlan yanında özellikle kalkınma amacı için sık sık başvurduğu bir kaynaktır. Özellikte gelişmekte olan ülkelerde mevcut özellikler içinde tasarruf ve yatırım yetersizliğini gidermek üzere halkın ve mali kurumların kalkınmaya her geçen gün biraz daha fazla fon ayırmalarını temin amacıyla ihtiyari veya gönüllü borçlanmadan yararlanmak gerekli olmaktadır. Zorunlu olmayan veya ihtiyari borçlanma için devlet bu amaçla çeşitli teşvik tedbirleri uygulamaktadır. Örneğin bu amaçla devlet bir taraftan, topluma kalkınmanın getireceği imkan ve fırsatları en geniş ve etkili bir şekilde açıklamaya çalışırken; bir taraftan da, finans piyasası işleyişi içinde en uygun şartları tesis ederek azami ölçüde borç teminine çaba sarf etmektedir.

Devlet borç yönetimi politikası ile de bazı durumlarda zorunlu olmayan borçlarda tek taraflı olarak borcun şartlarını, konversiyon (borç faiz haddinin düşürülmesi, erken ödeme yapılması gibi) işlemiyle değiştirebilmekte ve konsolidasyona (kısa vadeli borcun uzun vadeli borç haline getirilmesi) gidebilmektedir.

c- Devletlerarası Yardımlar 

Devletlerarası  yardımların  temel  özelliği  geri  ödenmesidir.  Daha doğrusu  burada  kastedilen yardım,  devletlerin veya çeşitli  uluslararası ekonomik, ve siyasi kurumların karşılıksız olma koşuluyla (hibe ve bağış şeklinde) yaptıkları nakdi ve ayni yardımlardır. Kamu gelirlerinin bir türü olarak ifade edebileceğimiz dış yardımlar kavramı ise, bundan daha geniş ve dış borçlanmayı da içine alan bir kavram olmaktadır. Devletlerin veya çeşitli örgütlerin bu yardımları askeri, siyasi ve ekonomik amaçlarla verilebilmektedir. Özellikle II. Dünya Savaşı'ndan sonra bu tür yardımların yaygın bir uygulaması gerçekleştirilmiştir. Örneğin. ABD tarafından Marshall Planı çerçevesinde yapılan yardımlar bu alanda tipik örnek durumundadır. Devlet yardımlarının büyüklüğü ve sürekliliği siyasi konjonktürle yakından ilgilidir.