Vergiden Kaçınma ve Vergi Kaçakçılığı 

Vergiden kaçınma ve vergi kaçakçılığı, ekonomik ve sosyal etki ve sonuçları itibariyle mutlaka değerlendirilmesi gereken iki önemli vergileme olayıdır. Sonuçta devlet için önemli vergi kayıplarına ve ekonomide sapmalara sebep olan bu iki olayın, ekonomik ve sosyal şartlara ve hukuki düzenlemelere bağlı olarak belirlenen farklı mükellef tutum ve davranışları ile ortaya çıktığı görülmektedir. 

Vergiden Kaçınma 

Vergiden kaçınma veya içtinap, mükelleflerce hukuki düzenlemeler çerçevesinde vergi borcunun doğmasına yol açacak olaylarla i kurutmayarak, yani konulmuş mevzuat hükümlerine aykırı olmadan verginin ödenmemesi halidir. Mahiyeti itibariyle böyle bir davranış, sonuçta devlet için önemli vergi kayıplarına ve sapmalara sebep olsa bile, mükellefler için herhangi bir suç teşkil etmez. Bu nedenle vergiden kaçınma olayı için kanunlarda herhangi bir ceza öngörülmemiştir. Hatta bazen kanunlarda buna imkan veren maddeler bile mevcut olabilmektedir (Nadaroğlu, 1992, s. 275).

Ancak, hukukî düzenlemeler veya vergi ve benzeri mevzuat hükümleri çerçevesinde suç teşkil etmeyen ve dolayısıyla sebep olanlar için herhangi bir ceza öngörülmemiş olan vergiden kaçınma olayı, ortaya çıkardığı ekonomik, mali ve sosyal sonuçları itibariyle, kamu yönetimi ve kamu politikası yapıcıları tarafından önemle dikkate alınması ve değerlendirilmesi gereken bir olaydır. 

Vergiden kaçınma olayı, ülkelerin gelişmişlik düzeyine, içinde bulunulan konjonktüre, vergi ahlakı ve vergi bilinci gibi sosyal moral değerlerine ve kanun koyucunun vergiye yüklediği amaç ve fonksiyonlara bağlı olarak çok değişik şekillerde meydana gelebilmektedir. Ayrıca, vergilemenin ekonomik kalkınma, istikrar ve gelir dağılımı amaçları için kullanılması bazen kanun koyucunun vergilere bilinçli olarak bazı kaçınma hükümleri getirmesine sebep olabilmektedir. 

Verginin Reddi - Vergi Grevi 

Kamusal bir yük teşkil eden ve topluma adil ölçüler içinde dağıtılması gereken verginin, bu mahiyetinden doğan bir olay da "Verginin Reddi'dir. Vergi, karakteristik özellikleri itibariyle esasen toplum ve fertler için peşinen reaksiyon davet eden bir sosyal olay mahiyetindedir. Kamusal mükellefiyet olması hali vergiyi sosyal psikolojik yönü ağır basan bir kurum durumuna getirmektedir. Ancak, fertlerin bir arada ve teşkilatlanmış bir cemiyet şeklinde yaşama mecburiyetleri, vergiyi de meşru kılmakta ve herkes kendisine sunulan kamu hizmetinin bedeli olarak vergiyi kamusal ve bireysel bir mükellefiyet şeklinde kabul etmektedir. Ayrıca devletin bu yetkisini isabetli ve haklı bir şekilde kullanması ile vergiye karşı tutum ve davranış reaksiyondan kabule dönüşebilmektedir. Devletin vergilendirme yetkisini haklı ve isabetli kullanamaması ölçüsünde ise vergiye karşı reaksiyon veya direniş ortaya çıkmaktadır, işte verginin reddi olayı, böyle bir direnişi ifade etmektedir Vergiye karşı direniş veya verginin reddi, bazen çok bilinçli ve kollektif bir hareket haline dönüşebilmektedir. Nitekim tarihte bunun örneklerine rastlanmaktadır. Bu konuda tipik örnek Fransa'da 1954 yılında meydana gelen ve adeta bir vergi grevine dönüşen "Poujade Hareketi'dir. 

Vergi kaçakçılığı ve vergiden kaçınma vergiye karşı kişisel tepki olduğu halde, vergi grevi sosyal nitelikli bir tepkidir. Vergiye karşı toplumsal tepkinin en tipik örneğini, 1953 yılında Fransa'da küçük bir kasabada kırtasiyecilik yapan Pierre Poujade adlı kişinin önderliğinde başlatılan olay olmuştur. Söz konusu olay literatüre "Poujade Hareketi" olarak geçmiştir (Tatlıoğlu.vd.. 1998, s. 159).

 Verginin İadesi 

Çeşitli nedenlerle mükelleflerden kendilerinden daha önce alınmış olan vergilerin kısmen veya tamamen geri verilmesidir 

Vergi Maliyeti, Vergi Harcamaları ve Vergi Erozyonu 

Vergi maliyeti, hem mükellef hem de vergi idaresi yönünden bir vergi uygulaması nedeniyle katlanılması gereken harcamalardır. 

Vergi harcaması (tax expenditure), belirli faaliyet türleri veya mükellefleri gruplarını kayıran muafiyet.istisna ve indirimler dolaysız kamu harcamalarının yerini alan vergi kaybıdır. Belirli bir verginin sübjektif ve objektif vergi mükellefiyetinin artması nedeniyle, verginin net hasılasının, söz konusu verginin tahsil giderlerine oranla daha yavaş yükselmesine "vergi masrafları kanunu" denir.

Vergi erozyonu (vergi matrahında aşınma), vergi harcamaları ve mükelleflerin matrah dışı bıraktığı gelirlerden kaynaklanan matrah daralmasıdır.