Kredi Kartlarının Türkiye’deki Tarihsel Gelişimi
Kredi Kartları Hakkında
Kredi kartlarının dünyadaki bu gelişmesine karşılık
ülkemizde de bu konuda çok geç kalınmamıştır.
Türkiye'de ilk kredi kartı 1968 yılında
çıkarılmıştır. İlgili yılda Koç grubuna bağlı Setur
A.Ş. Diners Club'tan kart çıkarma yetkisi alarak
kredi kartı ihracına (issuing) başlamıştır.
Burada şunu ifade edelim ki, ülkemizde bireysel
kredi alanında ilk ortaya çıkan ürün kredi kartı
olmuştur. A.B.D. ve Avrupa'da öncelikle bireysel
krediler uygulaması başlamış, bunu takiben plastik
kart uygulamaları geliştirilmiştir. Türkiye'de
bireysel bankacılık hizmetlerinin başlangıcı kredi
kartı ve ATM'ler (Automated Teller Machines) ile
gündeme gelmiştir. (Kredi Kartlar)
Diners Club'tan sonra Türk Ekspres Havacılık ve
Turizm Limited Şirketi "American Express" kartları
ile piyasaya girmiş, söz konusu iki kart 1975 yılma
değin rakipsiz olarak faaliyetlerini sürdürmüştür.
1975 yılına gelindiğinde İnterbank grubuna bağlı
olarak EuroCard, MasterCard ve Access kredi
kartlarının piyasaya girdiği görülmektedir. Bu üçlü
grubun mümessilliği daha sonra "Anadolu Kredi
Kartları Turizm A.Ş."ye devredilmiştir. Piyasada
gördüğü ilgi ve karlılık nedeniyle 1980'den
başlayarak bankalar da kredi kartı uygulamasına
geçmişlerdir. Gerek MasterCard/EuroCard gerekse Visa
kredi kartlarının çok şubeli bankalar tarafından hem
çıkarılması hem de anlaşmalı işyerlerinde kabul
edilmesi sonucunda, kredi kartı sistemi ülkemizde
hızlı bir gelişme göstermiştir. Ülkemizde kredi
kartlarının gelişmesi bir ödeme aracı olmasından çok
yüksek enflasyon nedeniyle faizsiz ucuz bir kredi
niteliği fonksiyonu görmesine bağlanabilir.
Kredi kartı işlemleri Türkiye'de ilk başladığında
kredi kartının imprinter adı verilen makinede bir
operasyona tabi tutulması, çıkan slibin imzalanması
ve telefonla provizyon alınması suretiyle
yapılmıştır. Daha sonra üye işyerleri topladıkları
slipleri anlaşmalı oldukları bankalara ibraz ederek
mal bedellerini almakta, üye işyerinin bankası ise
ilk zamanlarda bir takas merkezinin bulunmaması
nedeniyle kartı veren bankaya sliplerini vererek
tahsilatını yapmaktaydı. Daha sonraki dönemde yoğun
teknolojinin kullanıldığı P.O.S. (Point Of Sale) ya
da EFTPOS adı verilen ve işyerlerindeki satış
noktalarına kurulan cihazlarla kredi kartı işlemleri
yapılmıştır.
Bankalararası Kart Merkezi A.Ş. kuruluncaya kadar
bankalar birbirlerinden olan kart alacaklarını
slipleri bir diğerine vererek yaparken ilgili
kuruluşun kurulmasıyla birlikte takas merkezi
oluşturulmuştur. B.K.M. A.Ş. 1990 yılında 13 kamu ve
özel Türk bankasının ortaklığı ile kurulmuştur.
B.K.M. A.Ş. ile ilgili ayrıntılı bilgi daha sonraki
bölümlerde verilecektir.
|