Kredi Kartlarının Zararları
Kart Hamili Yönünden
Kredi kartı kişinin iradesine sahip
olamayıp aşırı derecede harcama yapması sonucu
borcunu ödeyememesine ve bankanın kart hamili
hakkında hukuki takip işlemleri yapmasına neden
olabilmektedir. Bu nedenle kart hamilleri kartlarını
kullanırken gelirlerine paralel olarak harcama
yapmalı ve iradelerine sahip olmalıdırlar. Aşırı
miktarda para harcama kredi kartının olumsuz bir
yönü sayılmamalıdır. Fazla para harcamak isteyen
insan cebinde para olmadan başkalarından borç alarak
da aşırı para harcayabilir. Bu durum kredi kartının
bir kusuru ya da olumsuz tarafı değil, kişilikle
ilgili bir problemdir.
Kredi kartlarının mal ve hizmet fiyatlarını
artırdığı ve bu nedenle müşterilerin cebinden daha
fazla para çıktığı iddia edilmektedir. Kart kabul
eden kuruluş bankaya ödediği komisyonu çıkarabilmek
için fiyatlara zam yapmakta bu da nihai tüketiciye
yansımaktadır. Kredi kartları bu açıdan bakıldığında
müşterinin aleyhine bir görüntü vermektedir.
Kredi kartı ile ilgili mevzuatın yetersiz olması
nedeniyle kredi kartıyla ilgili hukuki ilişkiler
kart veren kuruluşlar lehine sonuçlar vermekte, bu
kuruluşlar ilişkileri düzenleyen sözleşmeleri kendi
lehlerine düzenlemekte ve müşterilere
imzalattırmaktadırlar. Ayrıca, kart hamilleri kredi
kartının kaybolması, çalınması ve sahtesinin
üretilmesi olayına karşı hassas davranmalı ve bu
durumlarda zarara uğramamak için çalıştıkları
bankayı derhal haberdar etmelidirler.
Üye İşyeri Yönünden
Bankaların anlaşma yaptıkları işyerlerinden komisyon
almaları ya da yapılan işlem tutarlarını belli süre
hesapta bulundurma zorunluluklarından dolayı düşük
kar marjı ile çalışan işyerleri zor durumda
kalabilmektedirler. Günümüzde kredi kartı kullanılan
birçok işyeri bu komisyonları dolaylı şekilde
fiyatlara yansıtmaktadırlar.
Üye işyerleri kredi kartı kabul ederken bazı
kurallara uymak durumundadırlar. Gerekli özeni
göstermeden yapılan işlemler işyeri aleyhine
sonuçlar doğurabilmektedir. Örneğin işyeri kartı
aldığında gerçek bir kart olduğunu, geçerlilik
süresini ve ilgili kartın sakıncalı kartlar
listesinde olup olmadığını kontrol etmek zorundadır.
Özellikle manuel yapılan işlemlerde bu kontrol
yapılmazsa işyeri sorumlu olmaktadır.
Kredi Kartı Çıkaran Banka Yönünden
Kredi kartı işlemlerine aracılık eden banka
açısından olumsuzluk, kredi kartı hamillerinin
borçlarını zamanında ödememeleri ve kişiler hakkında
yapılan takiplerden bir sonuç elde edilememesi gibi
durumlarda ortaya çıkmaktadır. Kredi kartı ihraç
eden banka sistemini kurup kartlarını yeteri kadar
pazarlayamaz ya da mevcut kart hamillerinin
beklenildiği kadar harcama yapmamaları durumunda
başlangıçta yapılan yatırımlar kara
dönüşemeyecektir. Çünkü sektörde çok sayıda kredi
kartı çıkaran kurum bulunmakta ve yeni kurumlar
piyasaya girerken birtakım tavizler vermektedirler.
Kredi kartı ile harcama eğilimi yüksek olduğundan
ekonomik konjonktürdeki olumsuz
dalgalanmalarda, kredilerin geri dönmeme riski
yüksek bulunmaktadır. Bir başka deyimle, kredi kartı
ile ilgili harcamaların
dönüş olasılığı, büyük ekonomik dalgalanmalara karşı
daha esnektir. Nitekim, sistemin genel ve yaygın
kabul gördüğü ve yerleştiği ülkelerde, toplam kredi
stokunun % 30-40 civarındaki kısmı neredeyse kredi
kartı ile olan tutarlardan oluşmaktadır. Bu nedenle,
kredi kartı kurumlarının plasman politikalarını
dikkatli ve gerçekçi bir şekilde planlamaları
gerekmektedir.
Kredi kartı çıkaran kurumlar için en önemli tehlike
kredi kartlarının sahtesinin üretilmesi ve
dolandırıcılık işlemleridir. Tüm dünyada kart
çıkaran kuruluşların kartları dolandırıcılık ve
sahte kart işlemlerine konu olabilmektedir. Sahte
kartlarla ilgili sorumluluğun sahteciliğe konu olan
kartın bankasına ait olması nedeniyle bu tür
işlemler nedeniyle bankalar büyük zararlara maruz
kalmaktadırlar. Bu nedenle bankaların kart
sistemlerinde gerekli güvenlik tedbirlerini almaları
gerekmektedir.
Kredi Kartını Kabul Eden Banka Yönünden
Banka üye işyeri anlaşması yapacağı kuruluşları
seçerken dikkatli davranmaz ise bazı sorunlarla
karşılaşması muhtemeldir. Ticari itibarı iyi
olmayan, çalışanları dürüst olmayan işyerleri, sahte
ya da çalınmış kartları kullanarak işlem
yapabilmekte, bu tür işlemlerin bedellerini aldıktan
sonra ya ortadan kaybolmakta ya da söz konusu
kartların gerçek kart olduğunu iddia etmektedirler.
Özellikle manuel yapılan işlemlerde bu tür
sorunlarla sıkça karşılaşılabilmektedir. Bu nedenle
işyeri seçiminde basiretli davranılmalı ve sadece
kart hizmeti vermek için kötü işyerlerine girümemeli
ayrıca işyerlerinin kredi kartı ile alışveriş yapmak
isteyen müşterilere iyi davranmaları hatırlatılmalı
ve onlardan ilave komisyon ve ücret talep etmeleri
engellenmelidir. Bu tür uygulamalar daha sonra yine
ilgili bankanın problemle karşılaşmasına neden
olmaktadır. Başlangıçta iyi analiz ve istihbarat
yapılmadan işyerlerine kart kabul etme yetkisi
verilmesi, daha sonra bankanın daha büyük
problemlerle karşılaşmasına neden olabilmektedir.
Kredi kartının sistemin tüm taraflarına olan fayda
ve sakıncalarına değindikten sonra bundan sonraki
bölümde "plastik para" olması sıfatıyla kredi
kartlarının makro ekonomi üzerindeki etkilerine yer
verilecektir. Sözkonusu başlık altında ekonomik
sistemin genel görünümü ve mali sistemin para
yaratma süreci kısaca açıklandıktan sonra belirli
ekonomik parametreler üzerinde kredi kartlarının
etkileri analiz edilecektir.
|