Osmanlı Devletinde İhracat 

Bu kısımda 1830 yılından itibaren yeniden dökümü yapılan Osmanlı ihracatına ilişkin veriler yer almaktadır. 

Bu dökümlerin açıklamasını yapmadan önce, 19. yüzyıldaki Osmanlı kuruşunun İngiliz sterlini karşısındaki değerlerine göz atmak gerekiyor. Bunun için tablo düzenlenmiştir. 1844 ve 1914 yılları arasında kur sabit kalarak 1 sterlin=110 kuruş olmuştur. Tablo, Osmanlı kuruşunun 14 yıldaki değer kaybının boyutlarını da göz önüne sermektedir. 

Osmanlı kuruşunun İngiliz sterlini karşısındaki değeri 1830-1844 

Tabloda, Osmanlı İmparatorluğu’nun 1830-1902 yılları arasında ihracat yaptığı ülkelerin yüzdeleri yer almaktadır. İngiltere ve Fransa’nın ihracat içindeki payları yüzyıl boyunca hemen hemen sürekli artış gösterme eğilimdedir. Avusturya ve Rusya’nın ihracat içindeki payı ise bazı yıllar hariç sürekli azalmaktadır. İngiltere ve Fransa’nın sanayileşmiş ülkeler olması dolayısı ile Osmanlı hammaddelerine duydukları ihtiyaç, ticaret antlaşmaları, vb. nedenlerle bu ülkelerin payının artış gösterdiği belirtilebilir. 

Toplam ihracata bakıldığında ise 1830-32’den 1900-02’ye kadar cari fiyatlarla ortalama ihracat değerinin 3.8 milyon İngiliz sterlininden 20.3 milyon sterline çıkarak, 72 yılda tam 5.3 kat artış gösterdiği görülmektedir. İngiltere’nin Osmanlı ihracatındaki payı 1840 yılından sonra artmıştır. Bu artışta 1838 Antlaşmasının payı olduğu düşünülebilir. Avusturya’ya yapılan ihracat oranının ise İngiltere’nin tersine zamanla azaldığı görünmektedir. Genel olarak sanayileşen ülkeler, Osmanlı ihracatından artan oranlarda pay almışlardır. 

İngiltere, Fransa, Almanya, Avusturya, Amerika, İtalya ve Rusya’ya çeşitli yıllara göre yapılan ihracat tutarları ve mal grupları gösterilmiştir. Tablo incelendiğinde, Osmanlı İmparatorluğu’nun genellikle mısır, buğday, arpa, tütün, ham ipek, yün, pamuk gibi hammaddeleri ihraç ettiği gözlenmektedir. Ülkelere göre toplam ihracat tutarlarına bakıldığında da ilk sırayı İngiltere’nin ve ikinci sırayı da Fransa’nın aldığı görülmektedir. Almanya, Avusturya ve Amerika’ya yapılan toplam ihracat tutarları da zamanla artış göstermiştir. Rusya’ya yapılan ihracat tutarı da 1900’lü yıllara kadar artış göstermişken; 1900’lü yıllarda bir azalma söz konusu olmuştur. 

İhraç edilen mal grupları bakımından da Osmanlı İmparatorluğu’nun sürekli olarak (halı dışında) hammadde ihraç ettiği gözlenmiştir. Sanayileşme sürecini gerçekleştiremediği için, sanayileşmiş toplumların hammadde ihtiyacını karşılamak gibi bir misyon edinmiştir. 

Ülkelere göre toplam ihracat değeri ve başlıca malların toplam ihracat içindeki payı (yüzde paylar olarak)