Avrupa Yatırım Bankası (EIB) ve Türkiye 

Kuruluşu ve Üyeleri 

Avrupa Yatırım Bankası Kısa Adı; EIB 

AET'nu kuran Roma Antlaşması'nda belirtilen amaçlara ulaşabilmek ve Topluluğun ekonomik gelişmesini desteklemek amacıyla AET Antlaşması (MD. 29) ile oluşturulan bağımsız bir kamu kuruluşudur. Topluluğu oluşturan 15 ülke, aynı zamanda Bankanın'da üyesidir.

İlk kuruluş yıllarında Banka Brüksel'de faaliyet göstermiştir. 1968 yılından bu yana 8 Nisan 1985 tarihli Birleşme Antlaşması uyarınca Lüksemburg'ta çalışmaktadır.

AB yönetiminin dışında ayrı bir kişiliği olan bir kuruluştur. 

Amaç ve Görevleri 

Bankanın temel amacı, Topluluk çıkarları doğrultusunda, Ortak Pazar ilkelerine ters düşmeyecek şekilde kendi özkaynaklarını kullanarak ve sermaye piyasasına başvurarak, Topluluk içinde dengeli kalkınmayı sağlamaktır. Açtığı kredilerle ekonominin altyapı, enerji, sanayi, hizmet ve tarım sektöründeki projelerin finansmanına katılır. 

Avrupa Yatırım Bankası ve Kredileri 

1- Topluluk içinde az gelişmiş yörelerin kalkınmasına yönelik projeleri,

2-  tiye ülkeler arasında haberleşme ve ulaşımı kolaylaştıran, ekonomik farklılıkları azaltan projeleri,

3- Çevre korunmasına yönelik projeleri,

4-  Yerli enerji kaynaklarını geliştiren, petrole bağımlılığı azaltan ve enerji tasarrufu sağlayan projeleri,

5-  Kırsal kalkınmayı amaçlayan projeleri,

6-  Küçük ve orta ölçekli işletmelerin gelişimini destekleyen projeleri,

7-    Topluluk sanayiinin uluslararası rekabetinin artması için gelişmiş teknoloji kullanımına ve sanayiin modernizasyonuna yönelik projeleri desteklemektedir.

Maastricht Antlaşması'nın yeni 198- e maddesinde ise AYB'nın kar amacı gütmeksizin borç ve teminat vererek ekonominin tüm sektörlerinde aşağıda sayılan projelerin finansmanını destekleyeceği belirtilmiştir:

1- Az gelişmiş bölgelerin değerlendirilmesini amaçlayan projeler,

2-   Ortak pazarın giderek kurulmasına bağlı olarak, gerek boyutları gerekse doğaları itibariyle üye devletlerin her birinde mevcut çeşitli finansman araçları ile tamamen karşılanamayan,  işletmelerin modernleştirilmesini yada yeni faaliyet alanaları oluşturulmasını amaçlayan projeler,

3- Çok sayıda üye devlet için, gerek boyutları gerekse doğaları itibariyle üye devletlerin her birinde mevcut çeşitli finansman araçları ile tamamen karşılanamayan, ortak yarara hizmet eden projeler,

ABY, öncelikle Topluluğa üye ülkelerin yatırım projelerini finanse etmek amacıyla kurumuştur. Bununla birlikte Guvernörler Kurulu'nun alacağı karar ile Banka Topluluk dışındaki projelere de kaynak sağlamaktadır. 

Yapısı ve Yönetimi 

Finansman Kaynakları 

AYB'nın başlıca üç kaynağı bulunmaktadır:

1-  Özkaynakları,

2-  Borçlanmalar,

3- Özel bölüm kaynakları 

Borçlanmalar 

Banka sözleşmesinin 22. Maddesi uyarınca, görevlerini yerine getirebilmek amacıyla uluslararası sermaye piyasalarından borçlanabilir. Bu piyasalar, üye ülkelerin sermaye piyasalarıdır. Banka ilk defa 1961 yılında bu yolla borçlanmaya gitmiştir. Bu tarihten sonra borçlanma hızla artmıştır. Topluluk ülkelerinin sermaye piyasalarından borçlanma imkanları azaldığı zamanlarda Banka İsviçre, ABD ve I975'ten sonra Japonya, Avusturya ve uluslararası piyasalardan borçlanmaya başlamıştır. Başlangıçta üye ülkelerin paralarıyla yapılan borçlanma daha sonra ABD Doları'na kaymıştır.

Yönetim Kurulu'nın önerisi ve Güvernörler Konseyinin onayı ile Banka, üye ülkelerden özel faizli ödünçler alabilir. Bu şekilde ödünç sağlanabilmesi için Banka'nın başka hiç bir kaynaktan fon elde edememesi gerekir. Ödünçler yılda 100 Milyon EUA'yı ve toplam olarak da 400 Milyon EUA'yı geçmemelidir.

Özel ve kamu kesiminden alınan ödünçler için Banka garanti verir. Alınan borçlara karşı verilen garantiler. Banka'nın nominal sermayesi'nin % 250'sini geçemez. 

Özel Bölüm Gelirleri 

1963 yılında Banka gelişmekte olan ülkelerin kalkınma projelerini de finanse etmeye başlamıştır. Bu projeler, Banka'nın özkaynakları ile değil, fakat bütçeden sağlanan uygun şartlı krediler ile desteklenmiştir. Banka üye ülkeler ve Topluluk adına bu fonların yönetiminden sorumludur. Güvernörler Konseyi, Banka'nın nominal bilançosu dışında bu fonları yönetmek için ayrı bir bölüm açmış ve bu faaliyetlerden gelir sağlamaya başlamıştır. Genelde Bankanın yönettiği fonlar Topluluk bütçesinden sağlanan kalkınma yardımlarıdır. 

Topluluk İçinde Diğer Fon Kaynakları İle İşbirliği 

AYB'sı Topluluğun temel finansman kuruluşudur. Toplulukla Banka gibi finansman sağlayan diğer Fonlar ise şunlardır:

1- Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu

2- Avrupa Sosyal Fonu

3- Tarım Fonu (Bu üç fon Topluluk bütçesinden karşılanır)

4-   Avrupa Kömür Çelik Topluluğu, FUROATOM ve yeni Topluluk Aracı ile sağlanan Fonlar (Borçlanarak elde edilmektedir.)

Banka adı geçen Fonlarla işbirliği içinde amaçlarına ulaşmaya çalışmakladır. 

Karar Alma Süreci ve Kredi Kriterleri 

Avrupa Yatırım Bankası Kredisi 

- Banka'da kredi ve garanti vermeye yetkili organ Yönelim Kurulu'dur.

-  Banka borç vermeden önce yatırım yapılacak ülkenin ve komisyonun görüşünü almak zorundadır.

-  Eğer ilgili ülke projenin kredilendirilmesi konusunda olumlu görüş bildirmezse, ancak Yönetim Kurulu'un oybirliği ile kredi kabul edilebilir.

-     Topluluk dışı kredilerde ayrıca Topluluk Üyesi ülkelerin temsilcilerinden oluşan bir komitenin de görüşüne başvurulur.

-  Banka'dan kredi talebi kuruma doğrudan doğruya üye ülke tarafından ya da komisyon aracılığıyla yapılabilir.

-  Banka projenin teknik yönden verimli ve karlı olmasını, finansman yönünden sağlam bir yapıda bulunmasını, faiz ve anapara geri ödemelerinin garanti altına alınmasını zorunlu şartlar olarak ileri sürer.

-   Banka finansmanına katıldığı işletmelere ortak olamaz ve onların yönetiminde sorumluluk alamaz.

-  Krediler uluslararası ihale şartlarına uygun olup, Topluluk çıkarlarına uygun olarak verilir.

-  Hiç bir zaman AYB'nın açabileceği kredi miktarı sermayesinin % 250'sini geçemez.

-    Krediler projenin belli bir bölümünü karşılar ve tamamlayıcı nitelliktedir. Yatırımcı, yatırımın bir kısmını kendi özkaynakları ile karşılamak zorundadır. Normal olarak projelerin %50'sine kadar kredi açılır. Fakat bu orana normalde pek ulaşılmaz.

-    Banka'nın faaliyet alanı ilk önce Topluluk ülkeleri olarak sınırlandırılmıştır. Ancak daha sonra, Topluluk ile ilişki kurmuş ülkelere de kredi açılmaya başlanmıştır. Bunlar 12 Akdeniz Ülkesi ile 68 Afrika, Karayip ve Pasifik (AKP) ülkeleridir.

-  AKP'ye açılan kredilerin faizleri diğer kredilere göre düşük olup, vadejeri daha uzundur. Ayrıca ödemesiz dönemleri de bulunmaktadır. 

Faiz Oranları ve Kredi Süresi 

AYB kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. Verdiği kredilerin faizleri, daha çok faaliyet giderlerini karşılamak ve gerekli rezervleri sağlayabilmek içindir. Birlik içinde doğal afetler yüzünden yeniden altyapı projelerinde ve AKP ülkelerine faiz sübvansiyonu uygulanmaktadır. Borçlanmalar genelde sabit faizlidir. Faiz oranları bütün ülkeler ve sektörler için aynıdır.

Banka'nın açmış olduğu krediler gencide orta veya uzun vadelidir. Süre ilgili projenin tipine ve tamamlanma dönemine bağlıdır. Sanayi projelerinde 7-12 yıl arasında değişir. Altyapı projelerinde ise 20 yıla kadar uzatılabilir.