|
Bretton Woods Para Sistemi (1947-1971)
İkinci Dünya Savaşı sonrasında kurulan uluslararası
ödemeleri bütünüyle düzenlemeye yönelik olarak
hazırlanmış olan Bretton Woods Para Sistemi, model
olarak White Planı'na dayanmakladır. Bu gelişmede
savaş sonrası
ABD'nin diğer ülkelere göre ekonomik bir üstünlük
sağlamış olması önemli ölçüde belirleyici olmuştur.
Bretton Woods Para Sistemi, 1944 yılında New Hampshire 'in Bretton
VVoods kasabasında 44 ülkenin katılımı ile yapılan
toplantıda önerilen görüşlerin ışığı altında
düzenlenmiştir. Çok yanlı dış ödemeler anlaşması
olup 1947 yılında bu toplantı sonucu kurulan IMF
tarafından sözleşmenin uygulanması kabul edilmiştir.
Bretton Woods Anlaşması
Sistemin Temel İlkeleri ve Özellikleri
Sistemin temel özellikleri şunlardı:
1- Uluslararası rezervler Altın Standartı uygulamasında olduğu gibi
altına dayandırılmıştı. Fakat;
2- ABD Doları altına dönüştürülebilirle niteliği olan tek ulusal
paradır. Yani uluslararası rezerv para olarak ABD
Doları atanmıştır.
3- ABD Dolarının altına dönüştürülebilirle özelliği ise %100 değil
%25 ile sınırlandırılmıştır.
4- Doların altınla ilişkili sabit değerinin belirlenmesinde 1 Ons
Altın = 35 $ eşitliği kabul edilmiştir. Bu
eşitlikten sapmalar Doların devalüasyonu ve
revalüasyonu durumlarını ortaya çıkarmaktadır.
5- Ulusal paraların Dolar karşısındaki dalgalanma marjı %1 olarak
bellirlenmişti.
6- ABD Federal Rezerv Bankası (FED) Dolar emisyonuyla ilişkili
olarak denelim yetkisine sahipti. Yani Amerika'nın
ulusal para politikası tüm ülkeleri ve onların
paralarının değerini etkileyebilmekteydi.
7- FED, uluslararası rezerv arzını düzenleme olanağına sahip olma
üstünlüğüne sahipti. Ayrıca dünya likidite
ihtiyacını karşılama sorumluluğuna sahipti.
8- 6.vc 7. maddelerdeki durumlar FED'in altın rezervleri üzerinde
baskı yapmaktaydı.
a. Dolar hacminin altın rezervlerindeki artışa göre ayarlanması
gerekiyordu. FED'in altın rezervlerini aşacak kadar
para politikası uygulaması durumunda, Dolar
arzındaki genişleme Dolar'm dıştaki değerini
düşürecek ve Dolara olan güveni azaltacak bir etki
oluşturmaktaydı. Bu durum dış ülkelerin Dolar
rezervlerini FED'den altına dönüştürme isteklerini
kamçılayabilmekte bu ise, FED'in altın rezervlerinin
azalması anlamına gelmekteydi. Belli bir süre sonra
sisteme başlarken ödemeler fazlası olan ABD,
ödemeler açığı vermeye başlamıştır. Sistemin temel
çıkmazı bu idi.
b. Uluslararası dengeli bir büyüme için ise,
likidite ihtiyacındaki büyüme kadar uluslararası
rezervlerin büyümesi gerekiyordu.
|
