Fiyat Endeksi Nedir?
Paranın değerindeki değişmelerin ölçülmesi yani
enflasyon oranının hesaplanması, enflasyon sorununun
boyutunu görebilmek, enflasyon oranını azaltıcı
politikaların başarı şanslarını değerlendirmek
bakımından gereklidir. Bu ölçme fiyat endeksleri
yoluyla yapılmaktadır. Fiyat endeksleri,
fiyatlardaki ortalama değişiklikleri
ölçmeye ve böylelikle (fiyatlar yükseldiğinde) paranın satın alma gücündeki
düşüşü göstermeye yaramaktadır.
Hemen hemen bütün ülkelerde fiyatlar genel düzeyini ölçmek için;
Toptan eşya Fiyatları endeksi (TEFE), Tüketici
fiyatları endeksi (TÜFE),
Milli gelir deflatörü, olmak üzere üç tip
fiyat endeksi hazırlanmaktadır.
Fiyat Endeksleri Nasıl
Hazırlanır?
Bir fiyat endeksinin amacı fiyatlarda ortaya çıkan ortalama
değişikliği ölçmektir. Endeksin bütün fiyat
değişimlerini içermesi mümkün değildir, dolayısıyla
fiyatları derleyenler, ortalama bir ailenin
bütçesindeki harcamaları içerecek şekilde mallardan
temsili birörneklem oluştururlar ve bu malların
fiyatlarındaki değişmeleri izlerler. Birinci yıl -
baz olarak alınan yıl- için her tekil fiyat, nispi
fiyat olarak bilinen 100 ile temsil edilir.
İki çeşit endeks vardır:
1. Sabit esaslı indeks,
2. Zincirleme esaslı endeks.
Zincirleme esaslı endekslerde
ise; baz alınacak olan yıl. her endeks
yılı için bir önceki yıldır. Yani zincirleme esaslı
endeksler hesaplanırken, toptan eşya fiyatları bir
önceki yılın loptan eşya fiyatlarına bölünür ve
yüzle çarpılır.
|