EKONOMİ KONU ANLATIMI - İktisat Bölümüne Alternatif Kısa Açıklamalar ve Konu Anlatımları

ÜNİTE 1 - ÜNİTE 2 - ÜNİTE 3 - ÜNİTE 4 - ÜNİTE 5 - ÜNİTE 6 - ÜNİTE 7 - ÜNİTE 8 - ÜNİTE 9

Talebi Değiştiren Faktörler

Talep, bir malın değişik fiyat seviyeleri ile bu fiyat seviyelerinin her birinde talep edilecek miktar arasındaki ilişkiyi kuran bir kavramdır. Yani, talep edilen miktarlar fiyatın bir fonksiyonudurlar. Ancak bir malın talep edilen miktarını etkileyen, fiyat dışında, başka değişkenler de vardır. Ama bunlar ekonominin kısa döneminde sabit olarak varsayılırlar. Bu değişkenlerden herhangi biri değiştiği zaman da talep değişecektir. Bu değişkenler: 

i. Tamamlayıcı malların fiyatındaki değişim. Burada esas mal tamamlayıcı mal ilişkisi söz konusudur. Her mal ve hizmet için bu tür bir ilişki söz konusu değildir. Esas ma eğer bir tamamlayıcı mal ile desteklenmesi halinde tüketicisine hizmet verebiliyor ise, söz konusu olur. En tipik örnek, otomobil-benzin ilişkisidir. 

ii. Rakip malların fiyatlarındaki değişim. Gerçek hayatta başka malların fiyatları değişmekte ve bu da söz konusu malın talebini etkilemektedir. Bu durum karşısında malın taebinin ne yönde değişeceği ise söz konusu mal ve fiyatı değişen diğer mal arasındaki ilişkiye bağlıdır. Rakip malların (birbirinin yerine kullanılabilen mallar) fiyatının düşmesi bir malın talep edilen miktarının azalmasına, rakip malların fiyatlarının yükselmesi bir malın talep edilen miktarlarının artmasına neden olur. Tamamlayıcı malların (birlikte kullanılan mallar) fiyatının artması bir malın talep edilen miktarının azalmasına, aksi ise malın talep edilen miktarının artmasına neden olur.

iii. Tüketicinin parasal veya nominal gelir seviyesi. Gelirdeki bir artış malın talebini artırırken, yine gelirdeki bir düşüş de talebi düşürecektir.

iv. Toplumun ortak beğeni ve alışkanlıklarındaki (zevklerdeki) değişiklikler. Burada zevk sözü, tüketicinin tercihlerini anatmak için kullanılmaktadır. Tüketicinin zevklerinin veya tercihlerinin deği k mesi malların tüketici gözündeki önem sıralarının deği l mesi demektir. Bu noktada tüeticinin gelecekle ilgili bekleyişlerine de dokunabiiriz. Bir malın gelecekteki fiyatları ile ilgili bekleyişleri tüketicinin bugünkü talebini etkileyebilir.

A) Talebin Fiyat  Esnekliği: Bir malın talep edilen miktarının bu malın fiyatı karşısındaki ölçüsüdür.(Ed) 

1) Nokta Talep Esnekliği: Talep eğrisi üzerindeki bir noktaya ilişkin esneklik değeridir.
2) Yay Esnekliği: Talep eğrisi üzerindeki iki nokta arası için hesaplanan ortalama esneklik değeridir.Ark esnekliği yada ortalama esnekliği de denir. 

a) Talebin Fiyat Esnekliğinin Yorumu

Ed=0 ise TAM İNELASTİK TALEP

Ed )1 ise ESNEK TALEP ,Ed ( 1ise İNELASTİK(esnek olmayan) TALEP , Ed=1 ise BİRİM  ESNEK  TALEP,  Ed= **ise TAM ESNEK TALEP 

b) Fiyat Esnekliği ve Toplam Hasılat

ESNEKLİK                     Fiyattaki Düşüşün Hasılata Etkisi            Fiyattaki Artışın Hasılata Etkisi

Ed ( 1 ise                                     Hasılat düşer                                           Hasılat Artar

Ed=0 ise                                    Hasılat değişmez                                     Hasılat DEĞİŞMEZ

Ed ) 1 ise                                      Hasılat artar                                            Hasılat Azalır

Fiyat Esnekliği ve Toplam Hasılatını Etkileyen Faktörler

1) Ürün için ikame edilebilirlilik derecesi (inelastik)
2) İki ürünün tüketici bütçelerindeki önemi (yüksek esneklik)
3) Fiyat değişmelerinin geçici ve sürekli olması
4) Malın tatmin ettiği ihtiyacın niteliği (zorunlu ve lüks mal)
5) Kısa ve uzun dönemde esneklik (uzun dönemin talep fiyat esnekliği) 

B) Talebin Gelir Esnekliği: Gelir esnekliği,parasal gelirde yüzde bir oranındaki bir değişiklik sonucu talep miktarında oluşan yüzde değişimidir.

Eı ) 0 ise (pozitif) normal mal       Eı ( 0 ise (negatif) düşük mal 

C) ÇAPRAZ TALEP ESNEKLİĞİ: Bir malın fiyatındaki değişmenin bir başka malın talep miktarında neden olduğu yüzde değişmeye ilişkin ölçüttür.

Edc ( 0 (negatif)tamamlayıcı mallar            Edc ) 0 (pozitif)ikame mallar 

Arzı Etkileyen Faktörler

Tıpkı talepte olduğu gibi, arz edilen miktarlar fiyatın bir fonksiyonudurlar. Ancak bir malın arz edilen miktarını etkileyen, fiyat dışında, başka değişkenler de vardır. Ama bunlar ekonominin kısa döneminde sabit olarak varsayılırlar. Arzı etkileyen faktörler:

i. Maliyetleri değiştirebilecek herşey arzı etkileyebilir. Üretim teknolojisinin değişmesi, faktör fiyatlarındaki değişimler ve benzeri değişkenler söz konusu malın maliyetine etki edebilecekleri için arzın değişmesine neden olabilmektedirler.

ii. Teknolojideki Değişim: Eğer bir üretim yapısı emek yoğun teknolojiden, sermaye yoğun teknolojiye geçmiş ise, bu durum aynı miktarda malın daha kısa bir zaman dilimi içerisinde ve daha düşük bir maliyetle üretilmesi anlamına gelir. Bu nedenle, emek yoğun teknolojiden sermaye yoğun teknolojiye geçiş, arz miktarını olumlu yönde etikeleyecektir.

iii. Herhangi bir malın arzını bazı özel sebepler de (diğer değişkenler) değiştirebilir. Bir sektörde grev kararı alınması, doğal afetler, enerji darboğazı veya döviz darboğazı bunlara örnektir. Tarım ürünlerinin arzı üzerinde hava şartlarının etkisi büyüktür. Devletin bazı kurallar koyması, veya bazı kurallarda değişiklik yapması da bir malın arzını etkileyebilidiği gibi, firmaların gelecekle ilgili bekleyişleri de arzı değiştirebilir.

Arz Esnekliği: Bir malın arz edilen miktarındaki yüzde değişiminin fiyatındaki yüzde değişimine oranıdır

ES=0 ise TAM İNELASTİK  ARZ , Es=1 ise BİRİM ESNEK ARZ, Es( 1 ise İNELASTİK ARZ, Es) 1 ise ESNEK ARZ