Organizasyon şemasına göre IMF yönetimindeki en önemli üç kurul şunlardır:

1)      Guvernörler Kurulu : Uluslararası Para Fonu’nun en yetkili organı olup, üyeleri, ülkelerin genellikle Maliye Bakanı ya da Merkez Bankası Başkanı olmaktadır. Yılda bir kez toplanan kurul, IMF’nin karar organı olmakla birlikte, bazı konularda yetkilerini Yönetim Kurulu’na devredebilinir. Ancak en önemli konuları oluşturan yeni üye kabulü; kotaların belirlenmesi, SDR tahsisleri, Fon gelirlerinin dağılımı gibi konularda yetki devri olmamaktadır.

2)      İcra Direktörleri Kurulu ( Yönetim Kururlu ) : 5’i atanmış (ABD; Almanya; Japonya, Fransa, İngiltere ) ve 19’u da seçilmiş olmak üzere toplam 24 kişiden oluşur. Atanmış üyeler yalnızca kendi ülkelerini temsil ederler. Seçilmiş üyeler ise bir grubu temsil ederler. Yalnızca kendi ülkesini temsil eden üç seçilmiş üye vardır : Suudi Arabistan, Rusya ve Çin. Yönetim Kurulu, IMF ana sözleşmesinde belirtilen ve Guvernörler Kurulu’nun kendilerine verdikleri görevleri yapmakla yükümlüdür IMF’nin günlük işlerinin yürütülmesinden sorumludur.

3)      Yönetim Kurulu Başkanı : IMF’yi Yönetim Kurulu ‘nun aldığı kararlar doğrultusunda yönetmekle görevlidir. Geleneklere göre Avrupa ülkelerinden biri Yönetim Kurulu Başkanı seçilmektedir. Aynı zamanda IMF personelinin yöneticisi durumunda olup Yönetim Kurulu toplantılarına başkanlık eder (Tarhan, 2003: 67)

IMF’nin İşleyişi

 Bu konuda IMF’nin yönetim yapısına ek olarak işleyişine, bir başka ifadeyle IMF’yi oluşturan ülkelerin oy hakkının nasıl olduğuna ilişkin bilgiler, bu kuruluşun dünya ekonomisi üzerindeki etkileri ve aynı zamanda gelişmiş ülkelerin gelişmekte olan ülkelere karşı hangi parasal politikaları, ne biçimde uygulamaları gerektiğine ve bunun sonuçlarına ilişkin nasıl yargıların oluşmasına katkıda bulunacağıdır.

IMF, dünya ekonomisi üzerindeki etkileri bakımından özerk bir kuruluş olarak bilinmesine karşın işleyiş biçimine yakından bakıldığında, ülkelere önerdikleri politikalar açısından bazı devletlerin güdümünde olduğu söylenmelidir. Öte yandan, IMF’nin gelişmekte olan ülkelere empoze ettiği ekonomik reçeteler, pek de olumlu sonuçlar vermemiştir. Hatta kelimenin tam anlamıyla ifade edilecek olursa, bazı ülkeleri iflasın eşiğine götürdüğü vurgulanmalıdır.

IMF’nin maddi kaynaklar açısından işleyişi, ülkelerin ödedikleri üyelik payı oranında örgütün politikalarında etkili olduklarıdır. Çünkü her ülke IMF’ye katıldığında, üyelik ödentisi olarak sermaye payı niteliğinde bir para yatırmaktadır. Üyelik ödentisi ( Katılım Payı ) ülkenin geliri ( MG ) ve ihracatı ile orantılı bir paydır. Bu paralar IMF’nin ülkelere vereceği borçları karşılamada kullanılır, aynı zamanda üye ülkenin ne kadar borç alabileceğini belirler.

Her ülkenin ödediği miktar, üye ülkenin aynı zamanda IMF içindeki etkinliğinin göstergesidir. Çünkü öncelikle söz konusu miktar, üye ülkelerin oy hakkını belirlemektedir. Bir başka ifadeyle bir ülke ne kadar çok para yatırmışsa o oranda oy hakkına sahip olmaktadır. Öte yandan bu pay, üye ülkenin IMF’den kullanabileceği mali kaynak imkanlarını da belirler. Böylece üye ülke ödediği miktarla orantılı olarak IMF’den borç alabilir (Başkaya,1995:11).

Örneğin, ABD kotası, bir başka ifadeyle SDR cinsinden ödediği para ve bu miktarın toplam kotadaki payı, Yönetim Kurulu’ndaki oy hakkını da belirlemektedir. En son şekliyle , IMF yönetiminde ülkelerin kotaları ve oy oranları şu şekildedir.

Kaynak:Başkaya (1995). içinde

Amerika toplam oyların %17,14’üne sahipken, Türkiye’nin % 0,45 ‘ine sahip olması, zaten ekonomik açıdan güçlü olan devletlerin, IMF ve son tahlilde dünya ekonomisinde daha fazla söz sahibi olma durumlarını meşru hale getirmektedir.

Yukarıdaki oy oranları da göstermektedir ki, IMF yönetimindeki oy hakkı bakımından başlıca gelişmiş ülkelerin belirgin bir üstünlüğü bulunmaktadır.

IMF’ye katılan ülkelerin uymak zorunda olduğu bazı yükümlülükler vardır. Özellikle para politikaları çerçevesindeki bu yükümlülüklerden en önemlisi, her üye ülkenin kendi parasını diğer paralara göre nasıl belirlediği konusunda bilgi vermek zorunda olmasıdır.

Aynı zamanda, üye ülkeler IMF’nin önerdiği politikaları izlemek ve para değişimini yapmakla sorumludur. Eğer üye ülke IMF direktiflerinin dışına çıkar ve uygulamazsa, diğer üyeler bu üyenin borç almasını engelleyebilir, hatta üyelikten çıkarılmasını isteyebilir (Başkaya,1995:11).

IMF’ye üye az gelişmiş ülkeler, kullandıkları mali kaynak yani aldıkları borç karşılığında verdikleri taahhütleri yerine getirip getirmedikleri konusunda IMF’ye hesap vermekle yükümlüdürler. IMF politikalarının belirlenmesinde etkili olan gelişmiş ülkeler, doğaldır ki, kendileri lehine olan ortak ekonomik reçeteler saptamaktadırlar. 

1.3.1 IMF’deki oy oranının formülize edilmesi;

X Ülkesinin Oy Oranı  = X Ülkesinin Oy Sayısı / IMF’deki Toplam Oy Sayısı

X Ülkesinin Toplam Oy Sayısı = Sabit OY Sayısı + Değişken Oy Sayısı

1.3.2 IMF’nin Finansal Politikaları ve İmkânları Finansal Politikalar

IMF’nin izlediği finansal politikalar 4 grupta toplanır; 

Ø      Rezerv dilimi politikaları,
Ø      Kredi dilimi politikaları,
Ø      Acil durum destek politikaları,
Ø      Borç ve borç servisi düşürme politikaları.
Ø      Ağır borç yükü altındaki ülkeler açısında en önemlisi borç ve borç servisi düşürme politikasıdır (Sönmez,2001).

Normal IMF İmkanları 3 şekildedir; p;

Ø      Stand-by                           : Üye ülkedeki ödemeler dengesi sorunlarının çözümü için öngörülen bir destektir.12 – 18 ay arasında ve 3 ayda bir taksitler halinde verilerek kullandırılır. Her bir taksit serbest bırakılmadan önce düzenlemede öngörülen performans kriterlerinin yerine getirilip getirilmediği incelenir. Geri ödemeler 3 – 5 yıl içinde yapılır.

Ø      Genişletilmiş fon kolaylığı : Makroekonomik ya da yapısal sorunlardan kaynaklanan ödemeler dengesi sorunlarının çözümü için hazırlanan orta vadeli programları desteklemek için biçimlendirilmiş üç yıllık bir imkândır. Stand-by’da olduğu gibi bunda da performans kriterlerine bağlı taksitlendirme söz konusudur. Geri ödemeler 4 – 10 yıl içinde yapılır.

Ø      Diğer İmkanlar    Üç başlık altında toplayabiliriz. 

                                I.      Telafi edici finansman kolaylığı ( CCFF ); Tahıl ithalatı fiyatlarında ortaya çıkan dalgalanmalar nedeniyle geçici ödemeler dengesi sorunu yaşayan üye ülkelere yardım için geliştirilmiş bir destek şeklidir.  

                             II.      Ek rezerv imkânı ( SRF )  ; Piyasalarda ortaya çıkan ani bir güven kaybının yarattığı geniş kapsamlı ve kısa dönemli dış finansman sorunlarının neden olabileceği ödemeler dengesi sorunlarını önlemekte kullanılan bir imkândır. 

                           III.      Kredi hattı ( CCL )   ; SRF, krize maruz kalmış üye ülkeler için kullanılabilecek bir imkândır (a.g.e, 2001). 

IMF imkânları genel anlamda bir borçlanma değildir. Ödemeler dengesi sıkıntısına giren bir üye ülke kendi parasını verip karşılığında parası güçlü bir başka üye ülkenin parasını almakta ve zamanı gelince bu tutar tekrar değiş tokuşa tabi tutulmaktadır.

------İlgili Konunun Linkleri------

------IMF'nin Kuruluşu, Amacı
------IMF'nin Yapısı ve İşleyişi
-------2000 Yılı Sonrası Türkiye-IMF İlişkileri ve 18. Stand-by
-------Yeni Ekonomik Program, Geri Ödeme Planı, 19. Stand-by