Ekonomİ PolİtİkasI Sözlüğü

L 

Laffer eğrisi: Vergi oram düştükçe devletin vergi tahsilatının artabileceği­ni gösteren eğri.

Laspeyres endeksi: Fiyat endeksi oluşturma yöntemlerinden biridir.

Likidite: Bir varlığın kısa sürede ve düşük bir maliyetle paraya çevrilebilme olanağı. Bkz. Disponibilite.

Likidite krizi: Ekonomik işletmelerin yükümlülüklerini karşılamak için ye­terli likiditeye sahip olmamaları durumu.

Likidite riski: Bir bankanın mevduat sahibi veya borçlanıcılarının taleple­rini zamanında ve yeteri kadar karşılayabilecek likiditeye sahip olama­ma riski.

Londra Kulübü: Dış borçlarını ödemekte güçlük çeken ülkelerin başka ül­kelerin finans piyasalarından (özel sektör) aldıkları borçları yeniden ya­pılandırmalarına yönelik görüşmelerin yapıldığı toplantılar. Devletten devlete olan borçların yeniden yapılandırılmaları Paris Kulübü marifetiy­le olur. Bkz. Paris Kulübü.

Lorenz eğrisi: Bir ülkede milli gelirin dağılımının adil olup olmadığını ölç­meye yarayan bir analiz. Dikey eksende milli gelirin birikimli yüzdeleri %20'lik paylar halinde, yatay eksende ise hane halkları sayısının birikim­li yüzdeleri %20'lik dilimler halinde gösterilir. Bu eksenin karşılarına ya­rı uzunlukta tamamlayıcı eksenler çizilmesiyle oluşturulan karenin sol alt köşeden sağ üst köşeye olan köşegeni mutlak eşitlik olduğunu ifade eder. Bu doğrudan sapmalar gelir dağılımındaki eşitsizliğin derecesini ortaya koyar. Bkz. Gini katsayısı. Bu analiz ücret, kâr gibi üretim faktörlerinin aldığı payların ölçülmesine yönlendirildiğinde karşımıza fonksiyonel ge­lir dağılımı çıkar. 

M 

Mahalli idareler: Belediyeler.

Makroekonomi: Ekonomi biliminin global büyüklüklerle uğraşan alt dalı. Uğraştığı konular arasında enflasyon, büyüme, GSMH, toplam talep gi­bi konular vardır.

Mali tevzin: Kamu gelirinin merkezi idare ve yerel yönetimler arasında paylaştırılması.

Maliye Bakanlığı: Bütçenin hazırlanması, vergilerin toplanması, gider öde­neklerinin verilmesi, kamu mallarının izlenmesinden sorumlu bakanlık.

Maliye politikası: Tam istihdamı ve istikrarlı büyümeyi sağlamak üzere hükümetin giderler ve vergilerle ilgili olarak aldığı kararlar bütünü. Bkz. Ekonomi politikası.

Marjinal tasarruf eğilimi: Belli bir miktar artan gelire paralel olarak artan tasarruf miktarı.

Marksist ekonomi teorisi: Kapitalist ekonomi yaklaşımının tersine üretim araçlarının devletin tekelinde olması gerektiğini vurgulayan, özel mülki­yete karşı ekonomi yaklaşımı.

Menkul Kıymetler Borsası: Tahvil, bono ve hisse senedi gibi değerli finans­man araçlarının el değiştirdiği piyasa.

Merkantilizm: Kapitalizm öncesi toplumlarda yaygın olarak uygulanan ve başlıca önermeleri ödemeler dengesi fazlası verecek bir ticaret politikası izlemek ve devletin ekonomiye aktif müdahalesini savunmak olan eko­nomi doktrini.

Merkez Bankası: Ülkenin para otoritesi, özel bir kanunla kurulmuş olup ulusal paranın basımına ve piyasaya çıkarılmasına yetkili tek kuruluş. Başlıca görevleri arasında ulusal paranın dolaşıma çıkarılması, ekonomi­nin kredi arzının düzenlenmesi ve denetlenmesi, ödemeler sisteminin ça­lışması ve fiyat istikrarının korunması vardır.

Merkez Bankası'ndan borçlanma: Hazinenin geçici gelir gider farkını karşılamak üzere Merkez Bankası'ndan geçici olarak borçlanmasıdır. Türkiye'de geçmişte uygulanan ve bütçe ödeneklerinin belli bir oram ile sınırlı bulunan bu uygulama kısa vadeli avans adını taşıyordu. Bkz. Kısa vadeli avans.

Merkez Bankası müdahalesi: Piyasa koşullarını etkilemek yada düzen­lemek üzere Merkez Bankasınca açık piyasa işlemleri, munzam karşılık oranlan değişimleri, ıskonto oranlan değişimleri gibi yollarla ulusal pa­ranın miktarına, döviz kurlarının ve/veya faizlerin değerine yapılan mü­dahalelerdir.

Mevduat munzam karşılıkları (munzam karşılıklar): Bankaların topla­dıkları mevduatların belli bir bölümünü Merkez Bankası'na mevduat olarak tutmaları zorunluluğu.

MIGA (Multinational Investment Guarantee Agency): Bkz. Dünya Bankası Grubu.

Mikro ekonomi: Ekonomi biliminin toplumu oluşturan tek tek bireylerin ve tek tek firmaların ekonomik davranışlarıyla ilgilenen alt dalı. Konuları arasında tüketici dengesi, bireysel talep, firma dengesi, girdi maliyetleri, piyasa yapısı gibi konular yer alır.

Milli gelir: GSYlH'dan amortismanlar ve dolaylı vergiler düşüp devletin verdiği sübvansiyonlar eklendikten sonra bulunan büyüklüktür.

Monetarist ekonomi teorisi: Ekonomide paranın reel değişkenleri etkileyemeyeceğini savunan ekonomi yaklaşımıdır. Birçok açıdan klasik ekonomi yaklaşımına çok benzer. En önemli savunucusu Milton Fried­man'd ir.

Muhabir hesaplan Bir bankanın iş yaptığı yurt içindeki ya da yurt dışında­ki diğer bankalardaki hesaplarında bulunan meblağlar.

Mukayeseli üstünlük: Bkz. Karşılaştırmalı üstünlük.

Mutlak üstünlük: Bir ülkenin diğer bir ülkeyle karşılaştırdığında, üretti­ği bütün mal ve hizmetlerde kullandığı girdilere göre daha fazla çıktı el­de ermesi hali.

Müdahaleli esnek kur: Merkez Bankası'nın zaman zaman döviz piyasasına müdahalede bulunması nedeniyle tam esnek olarak uygulanamayan dö­viz kuru rejimi (dirty float, managed float). Bkz. Kur rejimleri.

M₀: Emisyon

M,: Dolaşımdaki para ile vadesiz tasarruf ve ticari mevduatlarının toplamın­dan oluşan para arzı tanımı.

M₂: M  olarak tanımlanan büyüklüğe vadeli tasarruf ve ticari mevduatların eklenmesiyle ulaşılan para arzı tanımı.

M>Y: M₂ olarak tanımlanan büyüklüğe yurtiçinde yerleşiklerin sahip oldu­ğu döviz mevduatlarının eklenmesiyle ulaşılan para arzı tanımı.

M₂R: Mı olarak tanımlanan para arzına bankalardaki repo hesaplarının ek­lenmesiyle ulaşılan büyüklük.

M₂YR: M₂Y olarak tanımlanan para arzına bankalardaki repo hesaplarının eklenmesiyle ulaşılan büyüklük.