|
Hizmet Sektörü ve Büyüme
Yakın tarihlerde iktisatçılar bu gelişmeyi tekrar
tartışmaya başlamışlardır. Hatta, gelişen ülkeler de
dahil olarak üzere ülkelerin birçoğunda GSMH'nın
%40'la %70 arasındaki kısmı hizmet sektörlerinden
sağlanmaktadır. Ülkelerin birçoğunda hizmet sektörü
GSMH'ya yaptığı katkı bakımından endüstri sektörünü
geçmektedir. ikinci bir görüşe göre, hizmet
sektörlerinde "bilgi teknolojisi"yle adeta bir
devrim yaşanmakta, bu da tartışmalara yeni boyutlar
getirmektedir. Özellikle haberleşme alanında yoğun
ölçüde kompütürlerin kullanılması, birçok
hizmetlerin ticari bir karakter kazanmasına neden
olmaktadır. Böylece, hizmet sektörlerinde ulaşım
maliyetleri hızla düşmekte ve hizmet sektörü üretimi
daha çok ticari bir karakter kazanmaktadır.
Özellikle ABD'nin, hizmetlerle ilgili ticari
pazarlıkların Uruguay Turu çerçevesi içerisinde ele
alınması teklifi, hizmet sektörleri ticaretinde çok
hızlı bir gelişmeye neden 0lmuştur.
Savaş sonrası son elli yılda, hizmet sektörü dünya
ekonomisinde çok hızla artan bir rol oynamıştır.
Örneğin, ABD'de toplam yaratılan işlerin %50'sinin
altında olan hizmet sektörü oranları, toplam
yaratılan işlerin %80'ini oluşturacak bir seviyeye
yükselmiştir. Özellikle, bu büyümenin 1/3'ü son on
yılda ortaya çıkmıştır. istihdamda dikkati çekici
gelişmeler mali hizmetlerde, sağlık alanında,
haberleşme, gıda, sigorta, ulaşım, altyapı, has
tane, eğlence ve benzeri alanlarda görülmüştür. Esas
itibariyle, ulaşım, mal, hizmetler, haberleşme
alanlarında teknolojik yapılan, mallar ve yasal
çerçeve koklu bir değişim göstermiştir. Bu
degışmeler yenı küresel piyasaları ortaya çıkışına
neden olduğu gibi, hizmet sektörlerini keskin bir
rekabetin içine de itmiştir.
Artan rekabet ve gelişen haberleşme, tüketicinin
üretim ve hizmetler beklediği kaliteyi hızla
yükseltmiştir. Bu nedenle, yakın tarihlerde hizmet
firmaları tüketici tatminine ve hizmetin kalitesine
daha fazla ilgi duymak zorunda kalmıştır. Bu gelişme
beraberinde verimlilik ve kalitenin artışına,
hizmetlerin maliyetinin düşüşüne ve teknolojide
hızlı değişmelere nede, olmuştur. Gerçekten, hizmet
sektörü işletmeleri üretim süreçlerini daha fazla
imalat sanayiine benzer yapılara dönüştürmeye
başlamışlardır. Bun ilaveten imalat sanayi
işverenleri iç ve dış tüketiciler için daha fazla
satı sonrası hizmetler sağlamaya başlamışlardır.
Böylece, tüketiciye yüksek kaliteli mal satmak ve
bunu etkin bir hizmetle bütünleştirmek çok önemli b
unsur haline gelmiştir.
Aslında, teknolojik devrimler ve dünya çapında
ekonomilerin yeniden yapılanması, özellikle son
yirmibeş yılda ekonomik ve sosyal açıdan Batılının
gelişmiş toplumlarında köklü değişmelere neden
olmuştur. Bu yapısal değişmeler, özellikle
istihdamın ve meslek yapılarının dikkati çekici bir
şekilde farklılaşmasına yol açmıştır. Böylece,
endüstri-ötesi veya bilgi çağı toplum yapılarında
yeni dönüşümlerle karşılaşılmıştır. Bu yeni yapılar,
mallardan hizmetlere bir keskin dönüşle, yönetici ve
meslek sahibi insanları artışıyla, tarım ve imalat
sanayi sektörlerindeki işlerin azalışıyla kendisi
ortaya koymuştur. Özellikle ABD, Japonya, Almanya,
Fransa, İtalya, İngiltere ve Kanada gibi "G-8" diye
anılan ülkelerde son yetmiş yılda istihdamın ve
mesleki yapıların keskin bir biçimde değiştiği
gözlenmektedir.
İleri sürüldüğüne göre, endüstri-ötesi dönüşümle
ilgili teoriler temelde önemli değişkeni
varsaymaktadır:
1- Verimlilik ve büyümenin kaynakları esas itibariyle
bilgidir,
2-
iktisadi faaliyetler mal üretiminde hizmetlerin
dağılımına doğru dönüşecektir. Tarım istihdamının
azalmasını imalat sanayiinin daralması takip
edecektir: Hizmet sektörlerindeki işlerin artışıyla
toplam istihdamın daha büyük bir kısmı hizmet
sektöründen sağlanacaktır. Ekonominin hızlı
gelişmesiyle istihdam ve üretimde hizmet sektörü
egemen bir hale gelecektir
Bu yeni ekonomik yapıda -bilgi sahibi mesleklerin
önemi hızla artacaktır. Yönetici, teknik ve
profesyonel meslekler diğer mesleklere nazaran daha
hızlı büyüyecek ve yeni sosyal yapıların
özünü oluşturacaktır.
|